Mısır Mumya Portresi, Tek Bir Ayrıntı Dışında Doğruydu

Antik Mısır’da yapılan mumya portreleri ne kadar doğruydu? Araştırmacılar küçük bir çocuğun yüzünü canlandırarak bunu test etti.

MS 1. binyılın başlangıcından hemen sonra, Mısır’da yaşayan küçük bir çocuk ölümcül bir hastalığa yakalandı (büyük olasılıkla zatürre) ve öldü. Minik bedeni mumyalama ve cenaze töreni için hazırlanmıştı; bazı organları çıkarıldı, kalıntıları çapraz keten bağlarla sarıldı ve mumyasının önüne yüzünün bir portresi yapıştırıldı.

Bu “mumya portresi”, yaklaşık olarak MS 1. yüzyıldan 3. yüzyıla kadar Greko-Roma döneminde bazı Mısırlılar arasında popüler bir geleneğin parçasıydı.

(Mısır Portresinde Eleştiri: “Gözleri Daha Yumuşak Boya”)

Peki bu portreler ne kadar doğruydu? Bunu öğrenmek için bilim insanlarından oluşan bir ekip, bu küçük çocuğun vücudunu taradı ve yüzünün üç boyutlu bir dijital rekonstrüksiyonunu yarattı.

Sonuçlar, portrenin bir yönü dışında oldukça doğru olduğunu gösteriyor. Sanatçı; çocuğun 3 veya 4 yaşından daha yaşlı görünmesini sağlamıştı.

Araştırmanın baş yazarı Andreas Nerlich, “Portre, o zamanın sanatsal değerlerinin sonucu olabilecek biraz ‘daha eski’ özellikleri gösteriyor.” diyor.

Ancak bu tek portre, Antik Mısırlı sanatçıların mumya portrelerinde gençleri daha yaşlı göstermesinin yaygın bir uygulama olup olmadığını ortaya çıkarmıyor.

Çocuk boyutunda mumya

Greko-Roma dönemi Mısır’dan ele geçirilen yaklaşık 1.000 mumya portresinden sadece yaklaşık 100 tanesi mumyası ile birlikte duruyor.

Araştırmacılar, Antik Mısır’dan küçük bir çocuğun mumya portresini yüz rekonstrüksiyonuyla karşılaştıran türünün ilk örneği olan proje için, Kahire’nin güneybatısındaki Hawara piramidine yakın bir mezarlıkta 1880’lerde bulunan bu çocuğun mumyasını seçti.

MÖ 50 ile MS 100 arasında bir tarihe tarihlenen 78 santimetrelik mumya, şimdi Münih Mısır Müzesi’nde bulunuyor.

Ekip mumyayı taradı – ve mumyanın 1984 yılında çekilmiş X-ışınlarını inceledi – böylece çocuğun vücudunun 3 boyutlu dijital bir görüntüsünü oluşturabildi.

Bilgisayarlı Tomografi taraması, Antik Mısır’da mumyalama sırasında yaygın bir uygulama olan çocuğun beyninin ve bazı karın organlarının çıkarıldığını ortaya çıkardı.

BT taramasında “yoğunlaşmış akciğer dokusu kalıntılarını” fark eden araştırmacılara göre, kemik ve diş gelişimi, çocuğun muhtemelen zatürreden öldüğünde yaşını ortaya çıkardı.

Ardından, araştırmacılar çocuğun yüzüne odaklandı. Çocuğun portresi, tepeden kulaklara doğru uzanan iki saç buklesi halinde örülmüş kıvrımlı saçları gösteriyordu. Kişinin büyük kahverengi gözleri, uzun ince bir burnu ve dolgun dudaklı küçük bir ağzı vardı. Boynuna küçük madalyonlu bir kolye asılıydı.

Araştırmacılar, cildin uygun kalınlığını yeniden oluşturmak için, 3 ila 8 yaş arasındaki modern çocuklardan alınan standartlara güvendiler. Araştırmacılar, yeniden yaratılan yüzün büyük bir kısmının kafatasının ve dişlerinin şekline dayandığını, çocuğun teninin, saç renginin ve saç stilinin resme dayandığını söylüyor.

Araştırmacılar, yüz rekonstrüksiyonunun portreye “çok benzediğini”, çünkü alnın göz hattına olan boyutlarının ve burundan ağza olan mesafenin “portre ile rekonstrüksiyon arasında tamamen aynı olduğunu” yazdı. “Bununla birlikte, portrede sanal rekonstrüksiyondan daha ince ve ‘dar’ olmakla birlikte, burun köprüsünün genişliği ile ağız açıklığının boyutu arasında farklılıklar vardı.”

Nerlich, ikisi o kadar benzer ki, portre “ölümünden kısa bir süre önce veya sonra hazırlanmış olmalı.” diyor.

Mumya portreleri için her zaman durum böyle değildi. Mumyalarına portreler yapıştırılmış yetişkin bireyler üzerinde yapılan önceki araştırmalar, bazılarının gerçeğe çok benzediğini, bazılarının ise benzemediğini gösterdi: beyaz sakallı yaşlı bir adam olan bir mumya, adamın genç portresini gösterirken, “Glyptothek Mumyası” olarak bilinen bir diğerinde ise kafatasının oranlarına göre farklı bir kişinin portresi vardı.

Live Science. 18 Eylül 2020.

Makale: Nerlich, A. G., Fischer, L., Panzer, S., Bicker, R., Helmberger, T., & Schoske, S. (2020). The infant mummy’s face—Paleoradiological investigation and comparison between facial reconstruction and mummy portrait of a Roman-period Egyptian child. PloS one, 15(9), e0238427.