Mezoamerika’da İnsan Kurbanlarına Dair Yeni Bulgular

İnsan kalbinin çıkarılmasına yer veren kurban ritüelleri, antik Mezoamerika topluluklarında yaygın bir dini gelenekti.

Bazı tanrı veya tanrıçaları sakinleştirmek ve onurlandırmak adına yapılan bu ritüellerde kurbanlar, bağlılık ve minnettarlık kadar, bir güç ve gözdağı göstergesi olma amacına da hizmet ediyordu. İnsan kurbanları, topluluğun seçkin üyeleri tarafından uygulanan, oldukça iyi düzenlenmiş ve karmaşık ritüellerdi ve törenler, sembolik anlamlar aşılayan çok sayıda prosedür içeriyordu.

Uygulanan özel teknikler, yararlanılan aletler ve kurban etmenin altında yatan mitolojik güdüler, medeniyetler arasında değişiklik gösteriyor.

(Peru’da Kalpleri Çıkarılarak Kurban Edilen 140 Çocuk Bulundu)

Mezoamerika boyunca kurban ritüellerinin çeşitliliğini göz önüne alan Vera Tiesler ve Guilhem Olivier; prosedür ile ilgili öğeler ile Klasik ve Klasik Sonrası Dönem’de insan kurbanlarının dini etkileri hakkında daha detaylı bilgiler edinmek amacıyla, bilimsel ve insancıl bulgular dahilinde, disiplinlerarası bir yaklaşım gerektiğini savunuyor.

Çalışmada Tiesler ve Olivier, iskelet bulgularının anatomik analizini yürütüyor ve bulguları, sistematik olarak kontrol edilen tarihi kaynaklarla ve el yazması kitaplardaki 200’ün üzerinde törensel kalp çıkarma örneğiyle karşılaştırıyor. Yazarlar; kurbanın kalbinin çıkarılması ve kanının dökülmesini sağlamak için göğüste oluşturulan açıklıklara odaklanarak, vücuda girmek için açılan yaranın doğasını ve kullanılan muhtemel aletleri anlayabilmek adına, iskeletlerde ortaya çıkan kırıklar ve izleri inceliyor.

(Mayaların 1,500 Yıl Boyunca Çocuk Kurban Ettiği Mağara Keşfedildi)

Kaynak materyalin derinliği ve disiplinsel yaklaşımlar, bilim insanları arasında tartışmalara yol açıyordu. Arkeolojik kayıtlar, bu seremonilerin varlığını kanıtlarken; ritüellerin, sürecin sembolizmi gibi, daha soyut öğelerinin fark edilmesi daha zor olabiliyor. İnsan kurbanının ve kalbin çıkarılmasının tasvirleri, tanıkların beyanlarında olduğu gibi Mezoamerika ikonografisinde de bulunabilir. Ancak, tanıkların açıklamaları, özellikle de kalp çıkarma işleminin vücudun neresinde yapıldığı konusunda, genellikle tutarsızlık sergiliyor.

Beyanların etnotarihsel analizi ile bağlantılı adli verilerden yararlanan yazarlar, üç farklı kalp çıkarma yöntemini detaylandırıyor: kaburgaların hemen altını kesmek (subdiyafragmatik torakotomi), iki kaburganın arasına kesi yapmak (interkostal torakotomi) ya da kalbe ulaşmak için göğüs kemiğini yatay şekilde kesmek (transvers bilateral torakotomi).

Önceki araştırma yaygın uygulamanın subdiyafragmatik torakotomi olduğunu gösterirken; Tiesler ve Olivier, diğer uygulamaların yeniden canlandırılmasını sağlayarak, yaygın literatürü genişletiyor.

Kalp çıkarma yöntemleri ve aletleri üzerine daha kapsamlı bir anlayış sunmaya ek olarak çalışma; torakotomi yöntemleri ile insan vücudunun “hayat veren madde” ya da “tanrılara sunulacak yiyecek” kaynağı olarak kavramlaştırılması arasındaki ilişkiye dair yeni yorumlar ortaya çıkarıyor.

Kalp ve kan, Güneş ve Dünya’yı temsil etmekle birlikte; evrenin yaratılış sürecinde tanrıların yaptıkları fedakarlıklara karşılık, onlara besin olarak sunuluyordu. Mezoamerika terminolojisinin dilbilimsel analizini de içeren veriler, bu ayinlerin; bağlılık, karşılık verme ve yeniden sahneleme fonksiyonu gördüğü görüşlerini pekiştiriyor.

Çalışmanın disiplinlerarası doğası, And Dağları ve Hindistan’daki antik medeniyetleri de içeren antik topluluklardaki kurban ritüellerinin analizine bir çerçeve sunarak, gelecekteki araştırmalara olanak sağlıyor.

Makale: Vera Tiesler et al. 2020. Open Chests and Broken Hearts, Current Anthropology.