Mamutlar Yok Olmadan Önce Genetik Çöküş Yaşamış

Yeni bir araştırmaya göre, yünlü mamutların popülasyonu azaldıkça, genomları mutasyonel bir çöküş yaşayarak nesillerinin tükenmesini hızlandırdı.

Rusya ile Alaska arasındaki adada yaşayan son yünlü mamutların genlerini analiz eden bilim insanları, mutasyona uğramış halde olduklarını fark etti. F: Andrew Nelmerm/Getty Images/Dorling Kindersley

Yapılan çalışmada, mamutların bol bulunduğu bir zamana ait genetik materyal örneği ile, nesillerinin tükenmesine yakın bir zamana ait genetik materyal örneği karşılaştırıldı. Karşılaştırma, araştırmacılara, bir popülasyonun azalmasıyla birlikte genoma ne olduğunu görmek için nadir bulunan bir fırsat verdi. Ayrıca nüfusun küçülmesine bağlı olarak yaşanan mevcut genom bozulması teorilerini de destekledi. Çalışmada elde edilen bilgilerden bir diğeri ise, korumak için izole edilen küçük bir grup hayvanın, genetik çöküşün negatif etkilerini durduramayacağı.

North Carolina Üniversitesi’nde akademisyen olan ve çalışmayı yürüten Rebekah Rogers, “Gen popülasyonlarının küçük popülasyonlarda nasıl değişebileceği konusunda uzun bir teorik çalışma geçmişi var. Burada tek bir türün popülasyonunda bir düşüş yaşanmadan önce ve sonrasında genomların enstantenelerine bakmak için nadir bir şansımız var. Bulduğumuz sonuçlar onlarca yıldır tartışılan bu teori ile tutarlıydı.” diyor.

Rogers, PLOS Genetics’te yayımlanan çalışmayı, Berkeley’de entegre biyoloji profesörü Monty Slatkin ile beraber yürüttü.

Yünlü mamutlar, sıcak iklim ve insanlar, yaklaşık 10,000 yıl önce anakaradaki yok olmalarına neden olana kadar, Kuzey Amerika, Sibirya ve şimdi su altında olan ikisi arasındaki kara köprüsü Beringia’da en çok görülen büyük otobur gruplarından biriydi. Küçük ada toplulukları, mamutlar tamamen kaybolmadan yaklaşık 3.700 yıl öncesine kadar devam etti.

Yünlü mamutların nüfuslarının azaldığında, genomlarında da bir çöküş yaşanıp yaşanmadığını test etmek için, 45,000 yıl önce anakarada yaşamış bir mamutun genomu ile, 4300 yıl önce yaşamış bir mamutun genomu karşılaştırıldı. 45,000 yıl önce mamutlar bir hayli çokken, 4300 yıl önce sayıları oldukça azdı. 4300 yıllık örnek, Arktik Okyanusu’ndaki Wrangel adasında 300 hayvandan oluşan bir mamut grubundan alındı.

Rogers, “Wrangel adasında yaşamış olan mamutta, kötü mutasyonlar gibi görünen şeylerden fazlaca bulduk.” diyor.

Analizler, adanın mamutun genomunda çok sayıda zararlı mutasyon biriktirdiğini ve bunun da gen işlevlerine müdahale ettiğini gösterdi. Hayvanlar, koku tespit eden pek çok koku reseptörünün yanı sıra üriner proteinleri de kaybetmişlerdi. Bu gibi faktörler, sosyal statü ve eş seçimini de etkileyebiliyor.

Genom, ayrıca, ada mamutunun, muhtemelen alışılmadık yarı saydam bir saten kat oluşturan spesifik mutasyonları olduğunu ortaya koydu.

Rogers, nüfus koşulları değiştikçe genlerin nasıl değiştiğine ilişkin Slatkin tarafından geliştirilen matematiksel modellerin, genomları analiz etmede anahtar rol oynadığını söylüyor.

İki Yıl İçinde Melez Yünlü Mamut Yaratılabilir

Yünlü Mamutların Soyu Susuzluk Yüzünden Tükenmiş

Berkeley University of California. 2 Mart 2017.

Makale: Rogers, R. L., & Slatkin, M. (2016). Excess of genomic defects in a woolly mammoth on Wrangel island. arXiv preprint arXiv:1606.06336.