Keçiler İlk Olarak 10.000 Yıl Önce İran’da Evcilleştirildi

Keçiler 10.000 yıl kadar önce, günümüzde batı İran’da bulunan Zagros dağlarının çevresindeki bölgede evcilleştirildi. Bulgu, keçilerin evcilleştirilen ilk hayvanlardan biri olduğunu ve sadece köpeklerin net bir şekilde onlardan önce evcilleştirildiğini gösteriyor.

Yeni araştırmalar, en eski keçi sürülerinin genetik yapısını ortaya çıkardı. Yaklaşık 10.000 yıl önce Zagros dağlarında ölen 32 keçinin kalıntılarından alınan DNA’dan elde edilen bulgular, erken tarım uygulamalarının bu hayvanların evrimini nasıl şekillendirdiğine dair ipuçları veriyor.

Arkeolojik kanıtlar daha önce batı İran’daki Zagros Dağları’nın insanlar tarafından keçi yönetiminin en erken kanıtını sağladığına işaret etmişti. Burada Ganj Dareh bölgesinde, kemik kalıntıları erkek keçilerin tamamen büyüdükten sonra kasıtlı olarak katledildiğini gösteriyor.

Buna karşılık, dişi keçilerin daha büyük yaşlara erişmesine izin verildi, bu da, bugün bölgedeki çobanlara benzer şekilde, ilk keçi yetiştiricilerinin üreyen dişi hayvanların sayısını en üst düzeye çıkardığı anlamına geliyordu.

(Orta Asya’da Koyunlar 8.000 Yıl Önce Evcilleştirilmiş)

Bu erken dönem çobanlar ve keçiler arasındaki yakın ilişki, yapıların temellerinde, birkaç tuğlada bırakılmış keçi toynaklarının izlerini taşıyan tuğlalarda görülebilir. Bununla birlikte, keçileri daha büyük bir vücut boyutu ve pala boynuzu şekli ile yabani bezoara benziyordu.

Trinity’s School of Genetics and Microbiology’de araştırma görevlisi ve makalenin ilk yazarı olan Dr. Kevin G Daly, “Çalışmamız, arkeoloji ve genetiğin, her iki alandan da fikir ve sonuçlar oluşturarak son derece önemli soruları nasıl ele alabileceğini gösteriyor. Genetik sonuçlarımız Zagros bölgesinin evcil keçilerin ana atalarının temel kaynağı olduğuna ve güdülen, morfolojik olarak yaban keçilerinin genetik olarak yaklaşık 10.200 yıl önce evcilleştirme yolunda olduğuna işaret ediyor.” diyor.

Modern keçilerle bağlantılar

Genetik analizler, araştırmacıların, eski keçilerin evcil keçi soyunun en temelinde olduklarını belirlemelerine olanak sağladı ve bu, onların evcilleştirme sırasında ilk kez yetiştirilen hayvanlarla yakından ilişkili olduklarını düşündürdü.

Ancak şaşırtıcı bir bulgu, genomları daha çok yabani akrabaları olan bezoar dağ keçisine benzeyen 32 keçiden az sayıdaki keçinin keşfiydi. Bu, ilk keçi çobanlarının büyük olasılıkla yabani sürülerden keçi avlamaya devam ettiğini gösteriyor.

Dr. Daly, “Bu ilk hayvancılık, keçilerin genomlarını şekillendirdi. Y kromozomu çeşitliliğinin azaldığına dair işaretler vardı – daha az erkeğin üremesine izin verildi, bu da akraba çiftleşme eğiliminin artmasına neden oldu. Şaşırtıcı bir şekilde, Zagros keçisi, genellikle evcilleştirme ile bağlantılı bir popülasyon darboğazından geçmemiş ve daha sonraki evcil keçilerde bulunan güçlü seçilim sinyallerinden yoksun görünüyordu.” diyor.

Trinity’de popülasyon genetiği profesörü Dan Bradley, “Antik DNA, tarih öncesinin derinliklerine inmemize ve dünyanın ilk hayvan sürülerinin kökenlerini incelememize izin vermeye devam ediyor. 10.000 yıldan fazla bir süre önce, ilk hayvancılar, bugün de devam eden genetik bir mirasla hayvancılık yapıyorlardı.” diyor.

Trinity College Dublin. 7 Haziran 2021.

Makale: Daly, K. G., Mattiangeli, V., Hare, A. J., Davoudi, H., Fathi, H., Doost, S. B., … & Bradley, D. G. (2021). Herded and hunted goat genomes from the dawn of domestication in the Zagros Mountains. Proceedings of the National Academy of Sciences, 118(25).