İskoçya’daki Neolitik Mezarda 5.500 Yıllık Taş Toplar Bulundu

İskoçya’nın bilinen en eski anıtlarından birinde bir mezar kazan arkeologlar, 5.500 yıllık cilalı iki taş top keşfettiler.

Ekip, Orkney adası Sanday’da MÖ 3.500 yıllarına tarihlenen odacıklı, tepe şeklinde bir mezar olan Tresness’te keşif yaptı.

İskoçya Ulusal Müzesi’nin kıdemli tarihöncesi küratörü Hugo Anderson- Whymark, ilk topun keşfinden sonra “Mezardan çıkan muhteşem bir bulgu! Orkney’de sadece 20 kadar Neolitik cilalı taş top bulundu ve çok azı sağlam kaynaklardan kurtarıldı.” diyor.

Anderson- Whymark daha sonra ikinci topun “Bir kriket topu büyüklüğünde, mükemmel bir şekilde küresel ve güzel bir şekilde tamamlanmış” olduğunu söyledi. “Şeritli kumtaşı içinde parçalanmış, ancak restore edildiğinde harika olacak.”

(İskoçya’da Bronz Çağa Ait Koşum Takımı ve Kılıç Bulundu)

Araştırmacılar daha önce Neolitik Skara Brae köyü ve Ness of Brodgar olarak bilinen yapı kompleksi de dahil olmak üzere Orkney’deki diğer bölgelerde sade taş toplar bulduğunu bildirdi. Arkeologlar ayrıca bazıları Orkney’de ama çoğu başka yerlerde olmak üzere 500’den fazla oyulmuş taş top ortaya çıkardılar.

Orkney’nin 160 km güneyinde, İskoç anakarasında bulunan Aberdeenshire, bu eserler açısından özellikle zengin. Towie topu olarak bilinen biri, üçü karmaşık sarmal desenlerle süslenmiş dört boğuma oyulmuştu. Bölgede bulunan diğer örnekler, belirgin sivri uç ve sırt desenlerine sahip.

Araştırmacılar, taşların muhtemelen hem silah hem de güç sembolü olarak kullanıldığını söylüyor. Orkney’de bulunan farklı yaş ve cinsiyetten insan kalıntıları, muhtemelen bu tür aletlerin neden olduğu, keskin olmayan bir cisimle kafaya alınan darbe yaralanmalarının belirtilerini gösteriyor. Ancak bir mezardaki cilalı topların keşfi olağandışı.

Tresness’teki mezar birkaç odaya bölünmüştü. Central Lancaster Üniversitesi’nde arkeolog olan Vicki Cummings, mezarın muhtemelen iki buçuk km uzaklıktaki Cata Sand’deki Neolitik bir yerleşime bağlı olduğunu söylüyor.

“İnsanların yaşadığı bir yerleşime ve aşağı yukarı çağdaş olan bir mezara sahibiz, bu yüzden bu anıtı inşa eden insanların Cata Sands’deki yerleşim yerinde yaşayan insanlar olması çok muhtemel görünüyor.” diyor.

Cummings, Neolitik dönemde bölgenin peyzajının çok farklı olduğunu ekliyor. Deniz seviyesi daha düşüktü, yani kıyı mezardan ve yerleşim yerinden daha uzaktaydı ve alan ağaçlarla kaplıydı.

İskoç takımadalarındaki arkeolojik alanlar, Neolitik Orkney’in Kalbi olarak bilinen Unesco Dünya Mirası alanını oluşturuyor. Bölgede bulunan anıtlar, yerleşim alanları ve eserler, MÖ 4000’den önce kuzeybatı Avrupa’da yaşayan insanların çiftçilik uygulamalarına tanıklık ediyor.,

Ekip, toplara ek olarak, mezarda yapılan kazılarda çanak çömlek parçaları, bıçaklar ve bir karaca boynuzu ortaya çıkarıldığını belirtiyor. Bu sezonki kazı, Tunç Çağı insanlarının anıtı nasıl değiştirdiğini, taşları kaldırdığını ve başka yerlerden getirilen büyük taşlardan oluşan yeni bir dış duvar eklediğini ortaya çıkardı.

“Tunç Çağı mezar tepesi gerçekten etkileyici olmalıydı.”

Arkeologlar ilk olarak 1980’lerde mezarı keşfettiler. 2017’de yeni kazılar, “ilave bir aciliyet duygusuyla” başladı. Alan erozyona ve bulunduğu uçurumun çökmesine maruz kalıyor, bu nedenle araştırmacılar siteyi belgelemeye ve çok geç olmadan mümkün olduğunca çok eser toplamaya çalışıyorlar. Neolitik dönem ve Tunç Çağı’nda inşa edilen bölümleri vurgulayan mezarın 3 boyutlu modellerini oluşturuyorlar.

Cummings, “Günün sonunda, burası ne yazık ki bu denizde kaybolmakta olan bir yerleşim, bu yüzden bu bilgiyi sonsuza kadar kaybolmadan önce çıkarıyoruz.” diyor.

Smithsonian Magazine. 9 Eylül 2021.