İnsanlar Ne Zamandan Beri Yüzüyor?

En eski mağara çizimlerinden ve hikayelerden bildiğimiz kadarıyla, gıda ve eğlence için yüzmenin uzun bir geçmişi var.

Yüzmeyi öğrenmek zaman alır, özellikle bir yetişkin olarak öğrenmek bir hayli zordur. Yüzme becerileri zaman içinde sürekli olarak hava koşulları ve coğrafyalar arasında değişti.

İnsanlar göç etti, fethetti, ticaret yaptı, rekabet etti ve suya girmeyi kutlayan ya da tehlikeleri konusunda uyarıda bulunan hikayeler paylaştı.

Neandertaller yüzüyordu

Yaklaşık 100.000 yıl önce İtalya’da yaşayan Neandertaller güvenle yüzdüler. Kulak kemikleri, daha sonra alet haline getirdikleri istiridye kabuklarını almak için 3-4 metre daldıklarında ‘yüzücü kulağı’ndan muzdarip olduklarını gösteriyor.

(İlgili: Neandertaller Deniz Ürünleri için Okyanusa Dalıyordu)

23.000 yıl önceki son büyük Buz Devri sırasında, buzullar güneye İngiltere’ye, kuzey Almanya’ya, Polonya’ya ve kuzey Rusya’ya ulaştığında, eğer yapılıyorsa da yüzme eylemi terk edildi. Sonraki on binlerce yıl boyunca insanlar yüzmedi.

Avrasya kıtasında insanlar ekmek için buğday ve darı ekmeye yöneldiler ve D vitamini açısından zengin bir besin olan balığı daha az yemeye başladılar. Daha fazla Güneş ışığını emmek ve sağlık için gerekli olan yeterli D vitaminini üretmek için, bu popülasyonlar genetik olarak daha açık ten geliştirdiler. Bu daha açık tenli beyaz insanlardan bazıları daha sonra güneye göç etti ve onların torunları olan Yunanlar, Romalılar, İskitler ve İranlılar, Buz Devri boyunca sıcak kalan yerlerde bile Tunç Çağı’nın sonuna kadar yüzme bilmemeye devam ettiler.

Binlerce yıl daha geçti ve ardından güney Cezayir’deki Tassili n’ Ajjer’de bulunan kaya resimleri, kollarını uzatmış yatay bir duruşta hareket eden insanları gösteriyor. Bu resimler, muhtemelen yüzen insanları tasvir ediyor.

MÖ 8000’de, Mısır’ın batısındaki Yüzücüler Mağarası’nda küçük kırmızı figürler yüzerken tasvir edilmiş.

Aradan 5.000 yıl daha geçti ve Mısır hiyeroglif metinleri ve tasvirleri yüzme tasvirleriyle doluydu. Mısır kralları, Mısır halkı gibi yüzüyordu. Birçok Mısırlı kız ve kadın yüzdü ve büyük olasılıkla Kleopatra da yüzdü. Marcus Antonious yüzebiliyordu.

Yüzme, Afrika kıtasında yaygındı ve avlanma ve yiyecek arama ile birlikte eğlence ve zevk için yüzmeyle ilgili hikayeler birçok geleneksel hikayeler bulunuyor. Etiyopya’nın “İki Kıskanç Kadın” öyküsünde, nehre atılan ikiz bebekler yüzücüler tarafından hızla kurtarılır. Esprili bir Batı Afrika hikayesi, başıboş bir fasulyenin peşinden yüzmek için hevesle nehre atlayan cimri bir kadının hikayesini anlatır.

Kulaç atmak, tasvir edilen en eski yüzme tarzı. Mısır, Hitit ve erken dönem Yunan ve Roma tasvirlerinde insanlar yüzerken, kollarını değiştirerek ve bazen düz bacaklarını çırparken gösterilir. Yunan ve Romalı yüzücüler yüzlerini suya sokarken gösterilmedi ve antik imge ve hikayelerde kurbağalama tarzı yüzmek yok.

Sadece Platon’un Phaedrus’unda sırtüstü yüzmeden söz edilir, bu da “akıntıya karşı sırtüstü yüzen” bir adamın aptalca davrandığını öne sürer. Yan kulaç atmak, yüzücülerin kanoları itmesi veya suda bir şey taşıması gerektiğinde kullanılır.

Asurlular, Doğu Suriye ve Kuzey Irak’ın hızlı akan nehirlerinde su üstünde kalmalarına yardımcı olmak için alışkanlık olarak keçi derisinden yapılmış bir obje kullanarak muhtemelen en eski yüzdürme cihazlarını yarattılar.

Eski Avrasya’da yüzme, ırksal üstünlükle ilgili çok sayıda ve karşıt mitle bağlantılıydı. Daha koyu bir ten rengiyle ilişkilendirildiğinde, yüzen popülasyonlar özellikle canavarlaştırıldı. Örneğin, MÖ 1. yüzyılda, Kuzey Çinli yazarlar, Güney Çin halklarının okyanusta yüzmeye ve balık yemeye olan aşinalıklarını daha koyu ten renkleriyle ilişkilendirerek yüzmeyi ırksallaştırıyorlardı.

Kuzey Çin, kuzey Avrasya’nın yüzme yasağı “bölgesinin” bir parçasıydı ve bu kuzey yarımkürede yüzme bilmeyenler için su kutsaldı, tehlikeliydi, bazen büyülüydü ve insan bedenleri tarafından kirletilmiyordu.

Yunan tarihçi Herodotus, Perslerin “asla bir nehre işememeye veya tükürmemeye, hatta ellerini yıkamamaya ve başkalarının yapmasına izin vermemeye büyük özen gösterdiğini; bunun yerine nehirlere büyük saygı duyduklarını” belirtmişti.

Yüzme yoluyla ifade edilen kültürel farklılık, diğer kültürün ne kadar iyi yüzüp yüzmediğine bağlı olarak, bir insanın diğerini gözlemlemesi ve kendilerini farklı olarak işaretlemesi gibi, tarihsel anlatılar boyunca mevcut.

Yüzmek aynı zamanda genellikle bir sınıf belirteciydi. Daha zengin Yunan ve Romalı kadınlar bazen yüzmeye başlamışlardı. Augustus’un torununun torunu Genç Agripper güçlü bir yüzücüydü. Oğluna yönelik bir suikast girişimi sırasında bıçaklandığında, saldırganlar takip edemediği için bir gölü yüzerek geçerek kaçtı.

Antik dünyada tüm kültürler yüzmüyordu. Avrupa ve Kuzey Asya’da, Mezopotamya’da (Suriye, Irak ve Kuveyt) ve Güneybatı Asya’da insanlar yüzmüyorlardı, sudan ve denizlerin ve göllerin gerçek ve hayali yaratıklarından korkuyorlardı.

Cinsellik ve kölelik

Arkeolojik, metne dayalı ve resimli kaynaklar, bir topluluğun yüzüp yüzmeyeceğine sadece sıcak havanın değil, diğer kültürel ve politik faktörlerin de karar verdiğini gösteriyor. Yüzmenin dünya tarihinde oynadığı rol tarafsız değildi.

Yüzme genellikle cinsellik ve rastgele ilişki ile ilişkilendirilirdi. Örneğin Ovidius, Metamorfozlar’da sık sık yüzmeyi tecavüzün erotik bir başlangıcı olarak anımsatır. Orta Asya’dan bir Ortaçağ masalı, Büyük İskender’in ve bir arkadaşının çıplak yüzen kadınları gözetlemek için bir kayanın arkasına saklandığını anlatır. Pek çok masal ve imgede, yarı giyinik veya çıplak yüzen kadın ve kızların görüntüsü, utanç ile bağlantılıydı.

Yüzme, ataerkillik tarihiyle yakından bağlantılıydı. Cadı olduğundan şüphelenilenlerin su ile yargılanması ve ceza olarak kadın ve kızların eğilerek yüzüstü bırakılması Avrupa’da yüzyıllar boyunca, hatta daha varlıklı Avrupalıların ve Avrupalı-Amerikalıların yüzmeyi öğrendiği 1700’lere kadar uygulandı.

Köleliğin yüzme kültürleriyle bağlantısı, Orta Afrika çıplaklığını gelişigüzellikle ilişkilendiren ve yüzmeyi hayvan davranışına benzeten Müslüman köle tüccarlarıyla ortaya çıkıyor. Afrika ve Amerika kıtalarında, daha sonra Ortaçağ ve daha sonra Avrupalı kaşifler, köleleştirmelerinin gerekçesi olarak insanların yüzme becerilerini de kullandılar.

Bununla birlikte, köle sahipleri, Afrikalı ve Amerika yerlisi kölelerin işleri sırasında yüzmelerini bekliyorlardı. Köleler gemileri temizlemek için daldılar, beyaz yüzücüler için cankurtaran olarak hizmet ettiler, kaçan kölelerin izini sürerken yüzdüler ve gemi enkazlarından kayıp malları kurtardılar. Köleleştirilmiş Yerli Amerikalılar, Amerika’da inci avcısı olarak çalıştı. Dünya çapındaki bu ekonomik ve eğitimsel eşitsizlik tarihinin ortasında, yüzme seçkinlerin eğlencesi olarak tanımlanabilir.

The Conversation. 26 Aralık 2022.