İlk Aborjinler Yemek Hazırlamak için Çok Zaman Harcıyordu

65.000 yıllık kömürleşmiş bitki kalıntılarına göre, Avustralya’daki ilk insanlar, hazırlamak için çok fazla zaman ve bilgi gerekli olan çeşitli meyve, sebze ve diğer bitkisel gıdaları tüketiyordu.

En eski Aborjinlerin buraya 65.000 yıl önce, Güneydoğu Asya Adası boyunca, modern anakara Avustralya, Tazmanya ve Yeni Gine’yi kapsayan tarih öncesi süper kıta Sahul’a yolculuk yaptıktan sonra ulaştıklarını zaten biliyoruz.

Ancak bu yolculuğun zamanlaması gitgide netleşirken, kültürleri, teknolojileri, diyetleri ve bu yeni ortamlarda nasıl gelişmeyi başardıkları da dahil olmak üzere, buraya ulaşmayı başaran insanlar hakkında nispeten az şey biliyoruz.

(Aborjin Hikayesi, Anlatılan En Eski Hikaye Olabilir)

Yapılan araştırma, batı Arnhem Land’deki Mirarr ülkesinde bir kumtaşı kaya sığınağı olan Madjedbebe arkeolojik bölgesinde bulunan kömürleşmiş bitki kalıntılarını inceliyor. Bulgular, Afrika ve Orta Doğu dışındaki insanlar tarafından tüketilen bitkisel gıdalar için en eski kanıtları sağlıyor ve Avustralya’daki bilinen ilk Aborjin halkının beslenme düzenleriyle ilgili önemli bir hikaye anlatıyor.

Kanıtlar neler?

Madjedbebe’nin en erken dönemlerinde hayvan kemikleri bulunamasa da, eski pişirme ocaklarındaki kömürleşmiş bitki kalıntıları günümüze kadar hayatta kalabildi.

Bu kalıntılar basit ama etkili bir yöntemle ayıklandı. Örnekler suya batırıldı, hafif kömür parçaları suyun yüzeyine çıktı ve gömüldükleri daha ağır kumlu tortulardan kolayca ayrıldı.

Kömürleşmiş bitki kalıntıları arasında meyve tırtılları, fındık kabukları, kabuklar ve yumru köklerin lifli parçaları ve palmiye sapları bulundu. Bunlar on binlerce yıl önce bu kaya sığınağında pişirilen ve paylaşılan yemeklerden arta kalanlardı.

Madjedbebe kaya sığınağı ve çevresindeki ortamlar, Mirarr halkı için derin geçmişte olduğu kadar bugün de kültürel ve ekonomik açıdan önemliydi.

Yörenin geleneksel sahipleri ve araştırmacılar May Nango ve Djaykuk Djandjomerr’in yardımıyla Madjedbebe’de yenmiş olabilecek modern bitkileri ve onları yenilebilir hale getirmek için gereken pişirme teknikleri belirlendi. Meyveler gibi bazı yiyecekler asgari düzeyde işleme tabi tutulmuştu. Ancak man-kindjek veya tatlı patates gibi diğerlerinin yenmeden önce pişirilmesi, yıkanması ve/veya dövülmesi gerekiyordu. Bu hazırlama tekniklerinden bazıları birkaç gün sürebiliyor.

Kömürleşmiş bitki kalıntıları mikroskop altında incelendi ve özellikleri günümüz bitki örnekleriyle eşleştirerek tanımlandı. Bu tekniği kullanarak, “erik” (Buchanania sp., Persoonia falcata, Terminalia sp.) tütsü ağacı familyasına ait bir tür olan canarium  (Canarium australianum) pandanus fıstığı (Pandanus spiralis) ve suda yaşayan bir tür de dahil olmak üzere üç tip kök ve yumru; ve iki tür palmiye sapı tanımlandı.

Bu bize erken Aborijin yaşam tarzları hakkında ne söylüyor?

Bu bitkisel gıdaların birçoğu işlem gerektiriyordu. Buna köklerin, yumruların ve palmiye saplarının soyulması ve pişirilmesi; yenilebilir nişastayı daha az sindirilebilir liflerden ayırmak için palmiye özünün dövülmesi; ve pandanus çekirdeklerinin özünün sert kırıntılarından zahmetli bir şekilde çıkarılması dahildi.

Araştırmacılar yalnızca elektrikli testere yardımıyla açmayı başarabildi, ama Aborijinler bunları açmak için geleneksel olarak havan ve tokmak kullanıyorlardı.

Ayrıca, sahadaki aynı arkeolojik tabakada bulunan öğütme taşları üzerinde mikroskobik izler olarak bırakılan, tohum öğütme de dahil olmak üzere bitkilerin daha fazla işlendiğine dair kanıtlar vardı. Bu, Afrika dışında tohum öğütmenin ilk kanıtını oluşturuyordu.

Bölgede bulunan ve dünyanın bilinen en eski saplı baltası gibi diğer teknolojilerle birlikte bu, ilk Avustralyalıların teknolojik inovasyonlarını gösteriyor. Bitki nişastaları, yağlar ve proteinlerin edinilmesinin yanı sıra bunları temin etmek ve işlemek için gerekli teknolojilerin (balta ve öğütme taşları) üretimine bilgi ve emek harcıyorlardı.

Bu bulgular, Güneydoğu Asya Adası ve Yeni Gine dahil olmak üzere bu bölgedeki insan beslenmesine ilişkin diğer kanıtlardan daha eski bir tarihi gösteriyordu.

Bulgular, Güneydoğu Asya’dan göç eden insanların sahil yollarında hızla ilerleyerek, mümkün olduğunca az çabayla, kabuklu deniz ürünleri ve diğer yakalaması kolay yiyecekler ile beslendikleri teorisinin doğruluğunu sorgulatıyor.

Bunun aksine, Madjedbebe’de bulunan bitki kalıntıları, ilk Aborjin halkının, bazıları zaman alıcı ve yoğun emek gerektiren çeşitli bitkisel gıdaları yemek için bir dizi teknik kullanarak yetenekli avcı toplayıcılar olduklarını öne sürüyor.

Bu yeni Avustralya ortamına uyum sağlama yeteneklerinin “en az çaba” yaşam tarzıyla bir ilgisi yoktu. Güneydoğu Asya ve Sahul’a başarılı göçü sağlayan şey, bilgi ve becerilere dayanarak yaptıkları davranışsal esneklik ve inovasyonlardı.

Bu, ilk Avustralyalıların bitki ve pişirme teknikleri hakkındaki bilgilerini nesiller boyunca aktarmalarını ve bu teknik ve bilgileri yeni Avustralya bitki türlerine uygulamalarını gerektiriyordu. Yeni teknolojik inovasyonlar ile birlikte, bu onların Avustralya ortamından en iyi şekilde faydalanmalarını sağlamıştı.

Phys. 18 Şubat 2020.

Makale: Florin, S. A., Fairbairn, A. S., Nango, M., Djandjomerr, D., Marwick, B., Fullagar, R., … & Clarkson, C. (2020). The first Australian plant foods at Madjedbebe, 65,000–53,000 years ago. Nature Communications, 11(1), 1-8.