Hayvan Fosillerini Koruyan Koşullar İlk Ne Zaman Oluştu?

Charles Darwin’den bu yana doğa bilimcilerin kafasını karıştıran bir soru çözülüyor: Hayvanlar Dünya tarihinde ilk kez ne zaman ortaya çıktı?

Burgess Shale benzeri kayaların analizi, belirli kil türlerinin yumuşak gövdeli fosillerin korunma şansını artırdığını ortaya koyuyor.

Hayvanlar fosil kayıtlarında ilk kez yaklaşık 574 milyon yıl önce görülüyor. Onların gelişi, Kambriyen dönemine (539 milyon yıl öncesinden 485 milyon yıl öncesine) ait kayalarda ani bir ‘patlama’ olarak ortaya çıkıyor ve evrimsel değişimin tipik kademeli hızına karşı çıkıyor gibi görünüyor. Pek çok bilim insanı (Darwin’in kendisi de dahil) ilk hayvanların aslında Kambriyen döneminden çok önce evrimleştiğine inanıyor, ancak fosil kayıtlarında neden eksik olduklarını açıklayamıyorlar.

Dünyada ilk hayvanlar ne zaman ortaya çıktı? Fosil kayıtlarına inanılacak olursa, ilk hayvanlar yaklaşık 570 milyon yıl önce evrimleşti ve yaklaşık 539 ila 485 milyon yıl önce Kambriyen patlaması sırasında hızla çoğaldılar. Ancak canlı hayvanları en eski ortak atalarına kadar tahmin etmek için genlerin mutasyon biriktirme hızını kullanan moleküler saati takip ederseniz, hayvanların muhtemelen ilk kez yaklaşık 800 milyon yıl önce evrimleştiğini görürsünüz.

(İlgili: Bu Fosil, Kafatası Evrimindeki 100 Milyon Yıllık Boşluğu Dolduruyor)

Ancak erken Neoproterozoik olarak adlandırılan bu döneme ait kayalar, bakteri ve protistler gibi fosil mikroorganizmalar içermesine rağmen bugüne kadar hiçbir hayvan fosili bulunamadı. Bu durum, paleontologlar için bir ikilem yaratıyor: Moleküler saat yöntemi, hayvanların ilk evrimleştiği noktayı olduğundan fazla mı tahmin ediyor? Yoksa erken Neoproterozoyik sırasında hayvanlar mevcuttu, ancak korunamayacak kadar yumuşak ve hassas mıydı?

Şimdi ise araştırmacılar farklı bir yaklaşım benimseyerek hayvan fosillerini korumak için koşulların ne zaman uygun olduğunu sorguladılar. İlk hayvanların mineral bazlı kabuk veya iskeletlerden yoksun olduğu ve fosilleşmek için, Kanada Rocky Dağları’ndaki 500 milyon yıllık ünlü Burgess Shale yataklarına benzer şekilde olağanüstü koşullara ihtiyaç duyduğu düşünülüyor.

Burgess Shale benzeri kayaların analizi, belirli kil türlerinin yumuşak gövdeli fosillerin korunma şansını artırdığını ortaya çıkardı. Araştırmacılar, 800 milyon yıl öncesine ait yalnızca üç kaya yatağının bu kriterleri karşıladığını gösterdi (Kanada’daki Nunavut, Rusya’daki Sibirya ve Norveç’teki Svalbard’da) ancak hiçbirinde hayvan fosili yoktu.

Trends in Ecology and Evolution dergisinde yazan araştırmacılar, hayvanların mümkün olan en eski kökeninin 789 milyon yıl önce olduğu sonucuna vardı. Artık giderek daha genç kayaları arayarak tahminlerini daha da hassaslaştırmayı umuyorlar.

The Guardian. 25 Ekim 2023.

Makale: Anderson, R. P., Woltz, C. R., Tosca, N. J., Porter, S. M., & Briggs, D. E. (2023). Fossilisation processes and our reading of animal antiquity. Trends in Ecology & Evolution.