Haçlı Seferleri Sırasında Ölen Kralın Çenesinde İskorbüt Bulundu

Yapılan bir adli tıp analizinde, veba ya da dizanteriden öldüğü sanılan son Haçlı Seferi’ne liderlik eden kralın aslında iskorbüt hastalığından öldüğü bulundu.

Yeni bulgular, Notre Dame Katedrali’ne gömülen eski bir çeneye ait. Bulunan çenenin, 1270 yılında, Sekizinci Haçlı Seferi sırasında Tunus’u kuşatırken ölen ve daha sonra Aziz Louis olarak anılan Fransa kralı IX. Louis’e ait olduğu söyleniyordu. Kemiğin gerçekten de Aziz Louis’e ait olduğu ve öldüğünde ağır bir iskorbüt hastalığı geçirdiğine dair adli kanıtlar bulundu.

İskorbüt, C vitamini eksikliğinden kaynaklanan bir hastalık. Sağlıklı bir insan yeterince C vitamini alarak bu hastalıktan korunabilir. Fakat seferler sırasında çoğunlukla balık tüketen IX. Louis, Tunus’ta besin değeri yüksek diğer yöresel yemeklerden yememişe benziyor. İskorbüt, diş eti çekilmesine, diş kaybına, kansızlığa, zayıflığa ve daha birçok hastalığa neden olabiliyor.

(Haçlılar Hem Savaşmış Hem Sevişmiş)

Araştırmacılar, Haçlı Seferleri’nin kaydını tutan Orta Çağ tarihçisi Jean de Joinville’in de iskorbütün Louis’in ordusunda oldukça yaygın olduğuna dair kanıtlar gösterdiğini belirtiyor.

Joinville kayıtlarında, “Ordumuz diş eti nekrozundan (diş eti kaybı) muzdaripti,” diyor. “askerler eti çiğneyip ve yutabilsin diye berberler, nekrozitan dokuyu kesmek zorunda kalıyordu. Diş etleri kesilirken, doğum yapan kadınlar gibi ağlayıp sızladıklarını duymak çok üzücüydü.”

Çene kemiğinin gerçekten IX. Louis’e ait olup olmadığını anlamak için, araştırmacılar çeneyi önce bakarak inceledi ve 56 yaşındaki bir adamın çenesine uygun bir şekle sahip olduğunu fark etti (IX. Louis de öldüğünde 56 yaşındaydı). Ardından, katedraldeki kralın heykeliyle karşılaştırdılar ve hemen hemen eşleştiğini gördüler. Son olarak ekip, kemikte sekiz bağlı nötron (radyoaktif bir çeşitlilik) içeren karbon miktarını ölçmek için kemiğe radyokarbon tarihlemesi uyguladı.

Radyoaktif karbon miktarı zamanla azalır ve insanın vücudu öldüğünde çevreden yeni karbon alımını durdurur, bu nedenle bulunan kemik örneğinin yaşını belirlemek için karbon 14 metodu kullanıldı. Şaşırtıcı bir şekilde, çene kemiğindeki karbonun 1030-1220 yılları arasında ölen bir adama ait olduğu bulundu.

Fakat araştırmacılar, bu tarihlerin Louis’in ölümüyle çeliştiğini bu nedenle kemiğin Louis’e ait olabilmesi için Louis’in çoğunlukla ya da tamamen balıkla beslenmiş olması gerektiğini söyledi. Okyanuslardaki karbon 14 oranı daha azdır bu yüzden okyanustaki canlıların vücutlarında, karasal canlılardan daha az radyoaktif karbonu bulunur. Görünüşe göre Louis o kadar fazla balık tüketti ki kemiklerinin daha yaşlı görünmesine neden oldu.

Araştırmacılar, Lous’in çenesinde iskorbüte dair izler bulduklarını ancak bunun asıl ölüm nedeni olmayabileceğini ve iskorbüt hastalığının bağışıklık sistemini zayıflatarak diğer enfeksiyonlara yol açabileceğini belirtti.

Araştırmacılar bir sonraki adımın, daha iyi muhafaza edebilmek için şarap ve baharatlarla kaynatılıp, Avrupa’nın başka bir şehrinde yer alan kralın bağırsaklarını incelemek ve içinde ne tür parazitlerin bulunduğunu tespit etmek olduğunu söyledi.

Live Science. 24 Haziran 2019.

Makale: Charlier, P., Augias, A., Benmoussa, N., Rainsard, P., Froesch, P., Richardin, P., … & Lippi, D. (2019). The mandible of Saint-Louis (1270 AD): Retrospective diagnosis and circumstances of death. Journal of stomatology, oral and maxillofacial surgery.