Gürcistan’da 1,8 Milyon Yıllık İnsan Çene Kemiği Bulundu

Gürcistan’da bulunan yeni bir fosil, Afrika’dan çıkan en erken insanlara dair anlayışımızda önemli değişimler yaratabilir.

Yaklaşık 1,8 milyon yıllık bir Homo erectus çene kemiği, Afrika dışındaki en eski insan gruplarından birine ait olabilir.

31 Temmuz’da Gürcistan Ulusal Kültürel Mirası Koruma Ajansı tarafından duyurulan bu keşif, cinsimiz Homo’nun evrimine yeni bir ışık tutuyor ve “erken homininlerin Afrika’dan göç etme nedenlerini ortaya çıkarması bekleniyor” diyor Tiflis’teki Ilia Devlet Üniversitesi’nde arkeolog olan Giorgi Bidzinashvili.

Bidzınashvili, 2020’den beri başkent Tiflis’in yaklaşık 100 kilometre güneyinde yer alan Orozmani adlı erken Taş Çağı kazı alanını yönetiyor. İlk yıllarda yapılan kazılarda, eski hayvan kemikleri yanında taş aletler ve 2022’de tek bir Homo erectus dişi bulunmuştu.

(İlgili: Gürcistan’da 1.8 Milyon Yıllık Homo Erectus Dişi Bulundu)

Homo erectus yaklaşık 2 milyon yıl önce Afrika’da evrimleşti. Afrika’yı terk eden ilk insan atasıydı ve Avrupa’nın, Asya’nın ve Okyanusya’nın bazı bölgelerini keşfetti. Bu yolculuğun en erken fosil kanıtı, Orozmani’ye sadece 19 kilometre uzaklıktaki Dmanisi alanında bulundu.

2011’de yapılan bir çalışmada, Dmanisi ve Orozmani’nin üzerini örten lav tabakalarının kimyasal yaşlandırması, her iki alanın da yaklaşık aynı döneme ait olduğunu gösterdi: 1,825 milyon ile 1,765 milyon yıl öncesi.

Son otuz yılda Dmanisi’de yapılan kazılarda, beş kafatası dahil 100’den fazla fosil kemik ortaya çıkarıldı. Bu iskeletler, Afrika’dan çıkan ilk homininlerin Homo sapiens’ten çok daha kısa boylu ve daha küçük beyinli olduğunu gösterdi. Başlangıçta bu iskeletler Homo georgicus olarak adlandırıldı, fakat artık genel olarak Avrasya’daki en erken Homo erectus bireyleri olarak kabul ediliyor.

Şimdiye kadar Orozmani’deki fosiller yalnızca bir diş ve bir çene parçasıyla sınırlı. Bidzinashvili, “Çeneyi henüz temizlemediğimiz için, 2022’de Orozmani’de bulunan diş ile karşılaştırılmadı” diyor.

Ancak Orozmani’de fosil bulunmuş olması, Dmanisi’nin tekil bir alan olmadığını gösteriyor. Afrika’dan çıktıktan kısa süre sonra, birkaç erken insan grubu Kafkasya’ya yerleşmiş olabilir.

Araştırmaya dahil olmayan, Arizona’daki Midwestern Üniversitesi’nden biyolojik antropolog Karen Baab şunları söylüyor: “Belki de bu hareketin Gürcistan’a özgü tek bir olay olmadığını, o dönemde Homo erectus’un daha geniş bir dağılıma sahip olduğunu görüyoruz.”

Araştırma ekibi, iki alan arasında hangisinin daha eski olduğunu anlamaya çalışıyor.

“Yeni tarihler elde edene kadar, Orozmani’deki insan fosillerinin Dmanisi’den daha eski mi, yoksa aynı döneme mi ait olduğunu doğrulayamıyoruz ya da reddedemiyoruz” diyor Bidzinashvili. “Yıl sonuna kadar öğrenmiş olacağız.”

Live Science. 2 Eylül 2025.