Güneydoğu Asya’daki 2.000 Yıllık Kaplarda Köri İzleri

Hindistan dışındaki en eski ‘köri’ kanıtını keşfedildi. Vietnam’daki öğütme aletlerinde bulunan baharatlar en az 1.800 yıl öncesine ait.

Vietnam’da bulunan bir arkeolojik alandaki öğütme aletlerinin üzerinde kalan kalıntıları analiz eden araştırmacılar, Güney Asya körilerinde yaygın olarak kullanılan sekiz farklı baharatı tespit etti. Baharatların tespiti, yemeğin bu tarihlerde Hindistan veya Endonezya’dan getirilmiş olabileceğini gösterdi.

Araştırmanın yazarları, “Güney Asyalı göçmenler veya ziyaretçilerin bu mutfak geleneğini Hint Okyanusu yoluyla gerçekleştirdikleri erken ticari temaslar döneminde Güneydoğu Asya’ya getirdiklerini düşünüyoruz.” diyor.

(İlgili: Endonezya’da 3.500 Yıllık Baharat Kullanımı Keşfedildi)

Bu ticari temaslar yaklaşık 2.000 yıl önce başladı. O dönemde Güneydoğu Asya’da Funan Devleti hakimiyeti sürdürüyordu. Ve bu devlet Güney Asya ile Çin’i birbirine bağlayan önemli bir ticaret merkezi olarak hizmet veriyordu.

Araştırmacılar Vietnam’daki Oc Eo bölgesinin Funan dönemi arkeolojik alanını kazarken antik dönemlerde Hindistan’da köri yapımında kullanılanlara benzeyen bir dizi kumtaşı öğütme levhası, havan tokmağı ve havana rastladı.

Yazarlar bulgular için, “Güney Asya’da Oc Eo’da bulunan türde taş öğütme aletleri özellikle erken tarihsel döneme (milattan önce 500 ile milattan sonra 300 yılları arasına) ait birçok arkeolojik alandan tespit edildi.” diyor ve ekliyorlar:

“Muhtemelen bu Güney Asya tipi aletler, başlangıçta göçmenler tarafından Oc Eo’ya getirilmişti ve daha sonra yerel olarak da üretildiler.”

Bu öğütme aletlerinin yüzeylerini inceleyen araştırmacılar 717 nişasta tanesi, polenler ve diğer bitki kalıntılarını buldular. Araştırmacılar bu bulguların içinden çok sayıda ithal köri baharatını tanımlayabildi. Örneğin zerdeçal Hindistan kökenliydi ve bu dönemden önce Güneydoğu Asya’da bilinmiyordu.

Bulunan antik öğütücülerden zencefil bitkisinin Çin zencefili (fingerroot), kum zencefili (sand ginger) ve havlıcan (galangal) da dahil olmak üzere dört çeşidi de tespit edildi. Günümüzde bu özel malzemeler Güneydoğu Asya körilerinde yaygın olarak kullanılıyorken Hindistan mutfağında nadiren kullanılıyor.

Leziz baharatlarla dolu bu eserleri keşfetmeye devam eden araştırmacılar, Endonezya’daki Baharat Adaları’ndan karanfil, Sri Lanka’dan Ceylon tarçını ve Güneydoğu Asya anakarasında şimdiye kadar kaydedilen en eski hindistancevizi tespit etti. Araştırmacılar, “Bütün bu baharatlar köri yapmak için kullanılabilir. Örneğin tarçın, muskat ve karanfil gibi bazı baharatlar Güney Asya ve doğu Endonezya’daki uzak yerlerden Oc Eo’ya ithal edilmiş olabilir.” diye yazıyor.

Araştırmanın yazarları Funan’ın ilk körisinden arta kalanlara rastlamış olsalar da, bu yemeğin kökleri çok daha eski. Örneğin, Pakistan’daki pişirme kaplarında bulunan ve insan dişlerine yapışmış olarak keşfedilen 4.000 yıllık artıklar bu yemeğin çok daha eski olduğunu kanıtlıyor. 

Neyse ki bulaşık yıkama becerileri sonraki iki bin yılda pek gelişmedi. Bu da arkeologların köri baharatlarının okyanusları aşarak nasıl yayıldığını izlemelerine olanak tanıdı. 

Araştırmacılar, “Çok sayıda kanıt -özellikle bu çalışmada yeni bulunan baharatlar ve bunların Hint tarzı hazırlama araçlarıyla olan ilişkileri -göz önüne alındığında köri tariflerinin milattan sonraki erken yüzyıllarda Güney Asyalı tüccarlar ve göçmenler aracılığıyla yoğunlaşan temaslar sonucunda Güneydoğu Asya’ya geldiğini ortaya çıkarıyor.” diyor.

IFL Science. 21 Temmuz 2023.

Makale: Wang, W., Nguyen, K. T. K., Zhao, C., & Hung, H. C. (2023). Earliest curry in Southeast Asia and the global spice trade 2000 years ago. Science Advances, 9(29), eadh5517.