Fosilleşmiş Kuş Tüylerinde Mavi Tonu Keşfedildi

Bilim insanları, fosilleşen pigmentleri inceleyerek tarih öncesine ait kuşların mavinin farklı tonlarına sahip olduğunu anladı.

Paleontologlar, melanin pigmentinin fosillerde korunabildiğini bir süredir biliyordu. Dahası, bu pigmentler fosillerin renk yapılarını ortaya çıkartabiliyor.

Kuşlara siyah, kızıl kahve ve gri rengini melanin pigmenti veriyor. Aynı zamanda bu pigment, tüylerin parlak olmasını sağlıyor.

Bu, bir milimetrenin binde birinden daha küçük silindirik nesneler, sosis şekillerinden miskete kadar biçimi değişen, melanozom adı verilen melanin paketlerinin incelenmesiyle gözlemlenebiliyor.

(110 Milyon Yıllık Kuş Fosilinin İçinde Yumurta Bulundu)

Öte yandan, kuşlar sadece parlak renklere değil; organik ve mat renklere de sahiptir. Papağanlarda ve iskele kuşlarında gözlemlenen mavi rengin farklı tonları örnek olarak gösterilebilir. Bugüne kadar, fosillerde böylesi renklerin de yer alabileceği hiç düşünülmemişti.

Tüylerin içinde bulunan ve ard arda konumlanmış boşluklar, organik yapıdaki bu mavi rengi meydana getiriyor. Dahası, mavi rengin yayılmasını sağlıyor. Alttaki melanin tabakası ise dağılmayan renkleri emmeye başlıyor.

Paleontologlar, keratinden meydana gelen tüyler yerine melaninin fosilleştiğini göstermişti. Dolayısıyla, mavi renkteki bu tüyler fosilleştiyse, sadece yoğun pigmentlerin bozulmadan kaldığı düşünülebilir. Dahası, tüyleri siyah ya da kahverengi olarak değerlendirmek de mümkün gözüküyor.

Şimdi, Bristol Üniversitesi’nden bir ekip ve Frane Barbarovic, mavi tüylerde gözlemlenen melanin taneciklerinin; siyah, kızıl kahve, kahverengi ve parlak tüylerde bulunan melanin taneciklerine hiç benzemediğini, fakat bazı gri tüylerde yer alan melanin taneciklerini andırdığını da söylüyor.

Fosil örneklerin modern temsillerini ve bu temsillerde yer alan tüylerin rengini inceleyen araştırmacılar, hangi rengin fosillerde daha fazla bulunduğunu ortaya çıkarmak istedi. Böylelikle, gri ve mavi rengi için belirleyici olan melanin taneciklerini ayırt edebileceklerdi. Dahası, tarih öncesine ait Eocoracias brachyptera adlı kuş türünün mavi tüylere sahip olup olmadığını öğrenebilecek ve onu yeniden tasarlayabileceklerdi.

Frane Barbarovic, ”Mavi tüylerde yer alan melanin taneciklerinin farklı boyutlarda olduğunu, diğer  renk kategorilerine ise hiç benzemediğini keşfettik. Böylelikle, hangi fosilin gerçekten mavi rengini içerdiğini bilebiliyoruz.” diyor.

”Gri rengine yönelik benzerliklerden de bahsedilebilir. Buradan hareketle, gri renginin meydana gelmesini sağlayan melanin taneciklerinin bu süreçteki işlevi ile organik mavi tonlarının oluşum basamakları arasında bir bağlantı kurulabilir. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda, mavi ile gri renleri arasında evrimsel bir değişimin olabileceğini öne sürüyoruz.”

Şimdi, araştırma ekibi  kuşların hem yaşadıkları bölgeyi hem de yaşam biçimlerini inceliyor. Böylelikle, hangi kuşların mavi renkli olduğunu söz konusu faktörler ışığında anlayabilecekler. Mavi, doğada sıklıkla karşılaşılan bir renktir. Ne var ki kuşların yaşamı söz konusu olduğunda, mavi renginin rolü hâlâ tam olarak belirgin değil.

Frane Barbarovic, ”Gri renginin de nasıl meydana geldiğini anlamalıyız. Memeli canlılarla karşılaştırıldığında bu süreç kuşlarda daha farklı gerçekleşiyor. Melanin taneciklerinin bir araya gelerek söz konusu süreci  başlattığını düşünüyoruz. Dahası, yüzeyde gerçekleşen basınç, melanin taneciklerinin tüyün içerisinde belirli bir sıraya girmesini sağlıyor. Böylesi değişimler, gri rengini ortaya çıkarmış olabilir.” diyor.

Phys. 25 Haziran 2019.

Makale: Babarović, F., Puttick, M. N., Zaher, M., Learmonth, E., Gallimore, E. J., Smithwick, F. M., … & Vinther, J. (2019). Characterization of melanosomes involved in the production of non-iridescent structural feather colours and their detection in the fossil record. Journal of the Royal Society Interface, 16(155), 20180921.