Eski Mısırlılar, Kölelerin Derisini Bir Damga ile Dağlıyordu

Yeni bir araştırmaya göre, eski Mısır’daki küçük dağlama demirleri, muhtemelen insan kölelerin derisini işaretlemek için kullanılıyordu.

Birkaç eski metin ve illüstrasyonun yanı sıra 3.000 yıl öncesine ait 10 dağlama demiri, eski Mısırlıların köleleri damgaladığını gösteriyor. Aslında bronzdan yapılmış bu dağlama demirleri, şimdi British Museum ve University College London’daki Petrie Mısır Arkeolojisi Müzesi koleksiyonlarında yer alıyor.

The Journal of Egypt Archaeology’de yayımlanan bir araştırmaya göre, dağlama demirlerinin kabaca MÖ 1292’den, MÖ 656’da sona eren 25. hanedana kadar Mısır’ın 19. hanedanına ait olduğu düşünülüyor.

(İlgili: Pompeii’de Kölelerin Kaldığı 16 Metrekarelik Oda Bulundu)

Şimdiye kadar, çoğu Mısırbilimci, bu aletlerin eski Mısır resimlerinde görülen bir uygulama olan sığırları veya belki de atları markalamak için kullanıldıklarını varsaymıştı. Ancak Mısırbilimci ve çalışmanın yazarı Ella Karev, müzelerdeki dağlama demirlerinin bu amaç için çok küçük olduğunu söylüyor.

Ella Karev, “O kadar küçükler ki, sığırlarda veya atlarda kullanılma olasılığı eleniyor. Bu olasılığı göz ardı etmiyorum ama keçi gibi küçük hayvanların damgalandığına dair hiçbir kanıtımız yok ve insanların damgalandığına dair daha pek çok kanıt var.” diyor.

Modern sığır damgalama yönergeleri, en az 10,6 santimetreden daha büyük bir marka gerektirir, böylece buzağı büyüdükçe bıraktığı yara izi okunaksız hale gelmez. Bu, muhtemelen eski Mısırlıların da bildiği bir konuydu.

Ancak Karev, British Museum ve Petrie Museum’daki markaların tipik olarak bu boyutun üçte biri olduğunu ve sığırlar için çok küçük olduğunu söylüyor. Eski Mısır resimlerinde yer alan sığır damgalar da kare veya dikdörtgen şeklinde ve müzelerdeki markalardan daha büyük görünüyor.

İnsanları damgalamak

Karev, eski Mısır dağlama demirlerinin bazılarının, yüzyıllar sonra Atlantik-ötesi köle ticareti sırasında Avrupalılar tarafından Afrikalı köleleştirilmiş insanlar üzerinde kullanılan dağlama demirleriyle neredeyse aynı boyutta olduğunu söylüyor.

Karev, “19. yüzyılın ortalarından ve sonlarından kalma insan dağlama demirleri, burada tartışılan daha küçük dağlama demirlerinin boyut ve şekline paralel.” diyor.

Karev, eski Mısır yazılarının, dövme uygulamasına bir referans olduğu varsayılan köleleri “damgalama” hakkında da bilgi verdiğini söylüyor. Örneğin, Yukarı Mısır’da Luksor yakınlarındaki Medinet Habu’da 20. hanedana, belki de MÖ 1185’e tarihlenen bir oymada, savaş esirlerinin tasvirinde damgalar görülüyor.

Ancak araştırmalar, eski Mısır’da dövmenin neredeyse yalnızca kadınlar üzerinde ve dini amaçlarla yapıldığını gösteriyor ve Medinet Habu oymasındaki savaş esirlerinin damgalanmasının dövme olma ihtimali düşük.

Karev, “Pratik olarak, bir dövmeyi (dövme makinesi olmadan) el ile yapmak oldukça fazla zaman ve beceri gerektirir – ve bunu büyük ölçekte yapıyorsanız, kolayca tekrarlanamaz. Bunun dağlama olması çok daha mantıklı.” diyor.

Ayrıca Medinet Habu oymasında mahkumları işaretlemek için kullanılan aletler eski Mısır resimlerinde kullanılan sığır damgalarından farklı görünüyor. Bunun nedeni olarak, bunların dövme iğneleri oldukları ve onların bir pigment kasesine yerleştirildiğini gösterdiği öne sürüldü. Ancak Karev, tasvirin bunun yerine küçük damgaların mangal olarak bilinen portatif bir ısıtıcıda ısıtıldığını gösterdiğini savunuyor.

Mısır’da kölelik

Karev, Mısır’daki kölelik uygulamasının, Atlantik ötesi köle ticareti tarafından bildirilen modern kölelik anlayışından çok farklı olduğunu söylüyor.

“Köleliği, sözleşmeli köleliği, borç esaretini tanımlama şeklimiz – bunların hepsi modern sınıflandırmalar. Eski Mısırlılar bu sınıflandırmalara sahip değildi ve bu nedenle, gerçekte neler olup bittiğini anlamak tarihçilere kalmış.”

Eski yazılar, insanların bazen mülk olarak ve belki de üzerinde yaşadıkları topraklarla alınıp satıldığını belirtiyor. Ayrıca bir kölenin evlenmesi için çeyizin sahibi tarafından ödenebileceğine ve birçok kölenin ailelere evlat edinildiğine dair kanıtlar var. Buna ek olarak, insanların sıklıkla azat edildiğine veya kölelikten kurtulduğuna ve Mısır toplumunun düzenli üyeleri haline geldiğine dair kanıtlar da var.

Karev, “Bu gibi durumlarda, bir kölenin damgası, geçici bir durumun kalıcı bir işareti olabilir. Eski bir kölenin yeni bir isim benimsemesi, tamamen Mısırlı olması, Mısırlı özgür bir kişiyle evlenmesi ve mevki olarak yükselmesi gibi bir sorunları olmadığı açıktı.” diyor.

Basel Üniversitesi’nde çalışmaya dahil olmayan Mısırbilimci Antonio Loprieno, makalenin “harika bir çalışma” olduğunu söylüyor.

“Yerli Mısırlılar yerine sadece yabancılar bu şekilde işaretlenmiş görünüyor. Bu nedenle, dağlama demirlerinin insanlar için kullanıldığını varsaymak, Mısır’daki yabancı işçi ve asker sayısının en yüksek olduğu bu zamanda ampirik olarak daha olası.”

Live Science. 11 Kasım 2022.

Makale: Karev, E. (2022). ‘Mark them with my Mark’: Human Branding in Egypt. The Journal of Egyptian Archaeology, 03075133221130094.