Çin’deki Aletler, Pirinç Hasadının İlk Kanıtlarını Gösteriyor

Çin’de bulunan taş aletlerin analizi, pirinç hasadının 10.000 yıl öncesine kadar uzanan en eski kanıtlarını sunuyor.

Araştırmacılar, pirincin evcilleştirilmesini başlatmaya yardımcı olduğunu belirledikleri iki pirinç hasadı yöntemi belirlediler.

Yabani pirinç, evcilleştirilmiş pirinçten farklıdır. Çünkü yabani pirinç, doğal olarak olgun tohumları döker ve olgunlaştıklarında onları yere düşürürken, ekili pirinç tohumları olgunlaştıklarında bitkilerde kalır.

Pirinç hasadı için bir çeşit alete ihtiyaç duyulmalıydı. Aletlerle yapılan pirinç hasadında, ilk pirinç yetiştiricileri bitkilerde kalan tohumları seçiyorlardı, bu nedenle bitkilerde kalan tohumların oranı kademeli olarak artarak evcilleştirmeyle sonuçlandı.

(İlgili: 4.200 Yıl Önceki Küresel Soğuma, Pirincin Evrimini Tetikledi)

Araştırmanın baş yazarı Jiajing Wang, “Oldukça uzun bir süredir devam eden gizemlerden biri, güney Çin’de erken Neolitik dönemden (Günümüzden 10.000 ila 7.000 önce) – yani pirincin evcilleştirilmeye başladığını bildiğimiz zaman diliminden – hasat aletlerinin bulunmamış olmasıydı.” diyor.

Bununla birlikte, arkeologlar Aşağı Yangtze Nehri Vadisi’ndeki birkaç erken Neolitik yerleşim yerinde çalışırken, bitki toplamak için kullanılabilecek keskin kenarları olan çok sayıda küçük taş parçası buldular.

“Hipotezimiz, bu küçük taş parçalarından bazılarının pirinç hasat aletleri olduğuydu. Sonuçlarımız da bunu gösterdi.”

Aşağı Yangtze Nehri Vadisi’nde, en eski iki Neolitik kültür grubu Shangshan ve Kuahuqiao idi.

Araştırmacılar, Shangshan ve Kuahuqiao kültürleri tarafından iskan edilen Shangshan ve Hehuashan bölgelerinden 52 tane taş alet incelediler.

Taş yongalar görünüşte pürüzlüydü ve ince işçilikli olmayıp keskin kenarlara sahipti. Ortalama olarak, yonga aletler tek elle tutulabilecek kadar küçüktü ve genişlik ve uzunluk olarak yaklaşık 4,3 cm olarak ölçüldü.

Ekip, taş yongaların pirinç hasadı için kullanılıp kullanılmadığını belirlemek için kullanım-aşınma ve fitolit kalıntı analizleri gerçekleştirdi.

Kullanım-aşınma analizi için aletlerin yüzeylerindeki mikro çizikler mikroskop altında incelenerek taşların nasıl kullanıldığı belirlendi. Sonuçlar, 30 yonganın, muhtemelen pirinç de dahil olmak üzere silisli (silis açısından zengin) bitkilerin hasat edilmesiyle üretilenlere benzer kullanım-aşınma modellerine sahip olduğunu gösterdi.

İnce çizgiler, yüksek cila ve yuvarlatılmış kenarlar, bitkileri kesmek için kullanılan aletleri sert malzemeleri işlemek, hayvan dokularını kesmek ve odun kazımak için kullanılanlardan ayırıyordu.

Fitolit kalıntı analizi yoluyla, araştırmacılar “Fitolit” (bitkilerin silis iskeletleri) olarak bilinen taş aletlerde kalan mikroskobik kalıntıyı analiz ettiler. Aletlerin 28’inin pirinç fitoliti içerdiğini buldular.

Wang, “Pirinç fitolitleriyle ilgili ilginç olan şey, pirinç kabuğunun ve yapraklarının farklı türden fitolitler üretmesi, bu da pirincin nasıl hasat edildiğini belirlememizi sağladı.” diyor.

Kullanım-aşınma ve fitolit analizlerinden elde edilen bulgular, iki tür pirinç hasat yönteminin kullanıldığını gösterdi: “parmak bıçağı” ve “orak” teknikleri. Her iki yöntem de bugün Asya’da hala kullanılıyor.

Erken aşamaya ait (Günümüzden 10.000 ila 8.200 önce) taş yongalar, pirincin büyük ölçüde pirinç bitkisinin tepesindeki salkımların biçildiği parmak bıçağı yöntemi kullanılarak hasat edildiğini gösterdi.

Sonuçlar, parmak-bıçak hasadı için kullanılan aletlerin, esas olarak taş yonganın kenarına dik veya çapraz olan çizgilere sahip olduğunu gösterdi. Bu, bir kesme veya kazıma hareketini düşündürür ve tohum fitolitleri veya pirinç kabuğu fitolitleri içerir, bu da pirincin bitkinin tepesinden hasat edildiğini gösterir.

Wang, “Bir pirinç bitkisi, farklı zamanlarda olgunlaşan çok sayıda salkım içerir, bu nedenle parmak bıçağıyla hasat tekniği, özellikle pirincin evcilleştirilmesi erken aşamadayken yararlıydı.” diyor.

Bununla birlikte, daha sonraki aşamadan (Günümüzden 8.000 ila 7.000 önce) taş yongalar, bitkinin alt kısmının hasat edildiği orak hasadına dair daha fazla kanıta sahipti. Bu aletler, büyük olasılıkla bir dilimleme hareketinin kullanılmış olduğunu yansıtan, ağırlıklı olarak aletin kenarına paralel olan çizgilere sahipti.

Wang, “Pirinç daha evcil hale geldiğinde ve bitkide daha olgun tohumlar kaldığında orak hasadı daha yaygın olarak kullanıldı. Tüm bitkiyi aynı anda hasat ettiğiniz için, pirinç yaprakları ve sapları da yakıt, inşaat malzemeleri ve diğer amaçlar için kullanılabilir, bu da bunu çok daha etkili bir hasat yöntemi haline getirir.” diyor.

“Her iki hasat yöntemi de tohumların bitkiden düşmesini azaltmış olmalıydı. Bu nedenle pirincin evcilleştirilmesinin insanın bilinçsiz seçilimi tarafından yönlendirildiğini düşünüyoruz.”

Dartmouth College. 7 Aralık 2022.

Makale: Jiajing Wang et al. (2022). New evidence for rice harvesting in the early Neolithic Lower Yangtze River, China. PLOS ONE.