Çin’de 10.000 Yıllık Pirinç Birasının İzleri Keşfedildi

Çin’de bulunan yaklaşık 10.000 yıllık pirinç birasına dair kanıtlar, Doğu Asya’da alkollü içecek üretiminin kökenlerini aydınlatıyor.

Küflü pirinçten yapılan bir alkol, Doğu Asya’da tarımın yaygın olarak benimsenmesini tetiklemiş olabilir. Çin’de 10.000 yıllık çömlek kaplarda pirinç birasının kalıntılarını tespit eden araştırmacılar, bu alkollü maddenin muhtemelen törensel şölenlerde tüketildiğine ve bölgedeki tarihöncesi toplumların kültür ve yaşam tarzını kökten değiştirdiğine inanıyor.

Pirinç ne zaman ve nasıl evcilleştirildi sorusu hâlâ tartışmalı olsa da, Çin’in Aşağı Yangzi Nehri bölgesindeki Shangshan kültürü, bu süreçte önemli bir rol oynamış olarak kabul ediliyor. Bu süreci daha iyi anlamak isteyen bir araştırma ekibi, Shangshan arkeolojik kaydının erken evresinden alınan çömlek parçaları üzerindeki mikro fosil kalıntılarını analiz etti. Bu kayıtlar, 10.000 yıl öncesine kadar uzanıyor.

(İlgili: Çin’deki Aletler, Pirinç Hasadının İlk Kanıtlarını Gösteriyor)

Fermentasyon ve servis kapları — küresel kavanozlar, bardaklar ve kaseler gibi — üzerindeki kalıntılar incelendiğinde, araştırmacılar yüksek miktarda pirinç nişastası, pirinç kabuğu parçacıkları ve mantar buldular. Bu sonuçlara dayanarak, bu kapların bir zamanlar jiuqu (qu) adı verilen bir başlangıç bileşiği kullanılarak yapılan pirinç bazlı fermente sıvılar içerdiği anlaşılıyor.

Monascus cinsi küf ve maya içeren qu, pirinçten bira yapmak için kullanılıyordu ve günümüzde Tayvan’ın bazı bölgelerinde hâlâ kullanılıyor. Daha fazla analiz, bu eski içeceğin az miktarda başka tahıllar, meşe palamudu ve zambak da içerdiğini ortaya koydu.

Araştırmaya göre, bu alkollü içeceğin icadı, Holosen döneminin başlarına, yani sıcaklıkların arttığı ve nem oranının yükseldiği bir döneme denk geliyor. Bu koşullar, mantarların büyümesi ve dolayısıyla qu oluşumu için ideal bir ortam sağlıyordu. “Bu koşullar, küflenmiş pirinç artıklarından istem dışı bir şekilde doğal bir fermantasyon sürecine yol açmış olabilir” diye yazıyor araştırmacılar.

“Erken dönem Shangshan halkı bu doğal fermantasyonun sonuçlarını fark ettiğinde ve alkolün psikoaktif etkilerini deneyimlediğinde, süreci makul bir şekilde taklit ettiler ve çömlek kaplar kullanarak üretimi artırdılar” diye ekliyorlar.

Bu yenilikten sonra, “Shangshan halkı pirinci sadece bir temel gıda olarak değil, aynı zamanda fermente içecekler yapmak için bir hammadde olarak kullandı. Bu, Doğu Asya’daki bilinen en erken alkol fermantasyon tekniğini işaret ediyor” diyor araştırmacılar.

Çalışmanın baş yazarı Profesör Liu Li, yaptığı bir açıklamada, “Bu alkollü içecekler muhtemelen törensel şölenlerde merkezi bir rol oynuyordu ve törensel önemleri, Neolitik Çin’de pirincin daha yoğun kullanımı ve yaygın tarımı için itici bir güç olarak öne çıkıyor” diyor.

Başka bir deyişle, bu içkili toplantıların yayılması, geniş ölçekli pirinç üretimi için bir başlangıç işareti olarak hareket etmiş olabilir. Bu da, Çin’de avcı-toplayıcı yaşam tarzlarının yerini yerleşik tarımın aldığı Neolitik dönemin başlangıcına işaret ediyor.

IFL Science. 12 Aralık 2024.

Makale: Liu, Li et al. (2024). Identification of 10,000-year-old rice beer at Shangshan in the Lower Yangzi River valley of China. Proceedings of the National Academy of Sciences.