Cahokia’nın Yükselişi, Mısır Tarımının Başlamasıyla Oldu

Mısır yetiştiriciliği, Mezoamerika’dan MÖ 4.000 yıllarında ABD’nin güneybatısına yayıldı, ancak mahsulün Kuzey Amerika’nın diğer bölgelerine nasıl ve ne zaman ulaştığı hala tartışma konusu.

Yeni bir çalışmada, bilim insanları kentin hızlı genişlemesinin başlangıcına denk gelen görece geç bir tarihte MS 900 ve 1000 yılları arasında, Cahokia’nın antik metropolünde mısır yetiştirilmediğini bildiriyor.

Araştırma ekibi, Cahokia ve çevresindeki evlerde, tapınaklarda ve diğer arkeolojik bağlamlarda bulunan kömürleşmiş mısır çekirdeklerinin yaşını belirledi. Araştırmacılar ayrıca çevrede gömülü 108 insan ve 15 köpeğin diş ve kemiklerindeki karbon izotoplarına da baktılar.

(Dışkılar, Cahokia’nın Çöküşüne Dair Bilgi Veriyor)

Karbon-izotop oranları gıda kaynakları arasında farklılık gösterirken mısırın izotop oranları bölgedeki hemen hemen diğer tüm bitki türlerinden önemli ölçüde daha yüksekti. Ekip, dişlerde ve kemiklerde karbon 12’nin karbon 13’e oranını analiz ederek Cahokia halkının farklı zaman aralıklarında yediği farklı gıda türlerinin göreceli oranını belirledi.

Mısır kalıntıları ve izotop analizleri mısır tüketiminin Cahokia’da 900 ile 1000 arasında başladığını ortaya koydu. Bu tüketim, şehir büyük bir metropol haline gelmeden hemen önceydi.

Çalışmaya liderlik eden Thomas Emerson, “Mısırın, milat zamanlarında merkezi Mississippi Nehri vadisine geldiğine dair bir fikir vardı ve dünyanın bu bölgesinde mısırın evrimi gerçekten çok yavaştı. Ama bu Cahokia verileri, aslında mısırın buraya çok geç geldiğini ve kentin temelini oluşturmuş olabileceğini söylüyor.”

Emerson, “Cahokia, 1050’den başlayarak birkaç yüz kişilik küçük bir köyden, bir anda 5.000 ile 10.000 kişilik bir şehir haline geldi.” diyor. En nihayetinde nüfus en az 40.000’e ulaştı. Ancak kentsel yaşamdaki bu erken deney kısa sürdü. 1350 yılında kuraklık ve iç çekişme döneminden sonra şehir nüfusunun çoğunluğu dağıldı.

Cahokia’da ve Orta Batı’daki (Midwest) başka yerlerde bulunan mısır çekirdeklerinin kapsamlı bir analizini yapan arkeobotanist Mary Simon, “Mısırın milattan sonra ilk bin yılın başlarında merkezi Mississippi Nehri vadisine geldiğini ortaya sunan bilim insanları, bitkinin daha yüksek enlemlerde yetiştirilmeden önce tamamen farklı bir ışık ve sıcaklık düzenine uyum sağlaması gerektiği gerçeğini gözden kaçırıyorlar.” dedi.

(Amerika’nın İlk Şehrinde Kadınlar Önemli Bir Rol Oynuyordu)

Simon, “Mısır aslında Mezoamerika’da yetiştirildi. Çiçeklenme zamanı ve üretim zamanı mısırın aldığı güneş ışığı miktarı tarafından kontrol edilir. Bu bölgeye geldiğinde, çiçeklenme artık mevcut olan gün ışığına denk gelmiyordu. Mısırı ilkbaharda ekerseniz, Ağustos’a kadar çiçeklenmeye bile başlamayabilirdi ve mahsulünüzü hasat etmeden önce kış gelmiş olurdu.” diyor.

Simon, bitkinin bu kuzey ikliminde hayatta kalması için evrimleşmesi gerektiğini söylüyor.

“Bitki muhtemelen, milat yıllarında şuanki güneybatı Amerika Birleşik Devletleri’ndeki yüksek enlemlere marjinal olarak adapte olmuştu. Bu nedenle, bu erken tarihte Orta Batı eyaletlerinde başarılı ekim potansiyeli oldukça sorunluydu.”

Hedman, “600 ve 1400 yılları arasında Cahokia’ya gömülmüş 108 kişinin diş ve kemiklerindeki karbon izotoplarını analiz ettiklerinde araştırmacılar 950 ile 1000 arasında başlayan mısır tüketimiyle tutarlı bir işaret gördüler.” diyor. Cahokia’da ve yakınındaki gömülü köpeklerden elde edilen veriler de bu zaman dilimini doğruluyordu.

Hedman, “Bu zaman dilimi, mısırın diyette yer almasında büyük sıçramayı gördüğünüz nokta. Bu, Mary Simon’un mısırın tarihlenmesi hakkında bulduklarıyla çok yakından ilişkili.” diyor.

Emerson, “900 ile 1000 yılları arası, Cahokia kültüründe gerçek bir değişim görmeye başladığınız zamandır. Bu höyük yapımının başlangıcıydı. Doğurganlık ikonografisinin ortaya çıkmasıyla büyük bir nüfus artışı ve ideolojide dramatik bir değişim oldu.”

Cahokia’dan çıkarılan eserler arasında tarımsal faaliyetlerle ilişkilendirilen kadınların kil-çakmaktaşı figürleri, su ve üretkenlik sembolleri ile işaretlenmiş çömlekler bulunmakta. Bazı eşyalar, mısırın gelişinden önce olan ayçiçeği ve kabak gibi bitkileri tasvir ediyor.

Simon, “Mısır bu bölgeye yerine geldiğinde Cahokia’lılar zaten bir tarım kültürüne sahiptiler. Onlar tüm yetiştirme fikrine önceden hazırdı.” diyor.

Emerson, “Kentteki eserlerde mısır ikonografisinin bulunmaması, Cahokia’nın ilk geliştiği zamanlarda mısırın bölgeye görece yeni gelmiş olmasının bir nedeniydi.” diyor.

University of Illinois at Urbana-Champaign. 14 Mayıs 2020.

Makale: Emerson, T. E., Hedman, K. M., Simon, M. L., Fort, M. A., & Witt, K. E. (2020). Isotopic Confirmation of the Timing and Intensity of Maize Consumption in Greater Cahokia. American Antiquity, 85(2), 241-262.