“Büyük Mavi Çukur” Maya Çöküşünün Gizemini Çözüyor

Belize’nin ünlü sualtı mağarası “Büyük Mavi Çukur” ve çevredeki lagunlardan alınan mineral örnekleri, MS. 800 ve 900 yılları arasında, yani Maya medeniyetinin dağıldığı zamanda bir kuraklık yaşandığını ortaya çıkardı. Yağmurlar geri döndükten sonra Mayalar kuzeye taşındı ama birkaç yüzyıl sora tekrar yok oldular. Tortuların gösterdiğine göre, bu yok oluş da yaşanılan başka bir kuraklık sırasında meydana geldi.

“Bu bulgular Maya kültürünün ortadan kaybolmasıyla kuraklığı ilişkilendiren ilk bulgular olmasa da, kuraklığın asıl suçlu olduğu teorisini oldukça güçlendiriyor, çünkü veriler Mayalar için önemli olan birkaç bölgeden toplandı” diyor yazarlardan Andre Droxler.

Mayaların Yükselişi ve Düşüşü

Maya uygarlığı MS. 300 ve MS 700 yılları arasında Yucatan Vadisi’nde gelişti. Bu eski Mezoamerikalılar dünyanın 2012’de sonunun geleceğini rivayet eden ünlü takvim sistemlerini geliştirmenin yanı sıra, bir hiyeroglif sistemi geliştirdiler, astronomi konusunda uzmanlaştılar ve etkileyici piramitler inşa ettiler.

Ama MS. 700’den sonraki yüzyıllarda, Mayalıların inşaat faaliyetleri yavaşladı ve topluluk savaş ve anarşiye sürüklendi. Tarihçiler bu çöküşü açıklamak için topluluğun kötü ruhlardan korkusundan, tarla açma nedeniyle ormansızlaşmaya ve Tikal geyiği gibi avantajlı yiyeceklerin yok olmasına kadar farklı teoriler ürettiler.

Son yıllarda kuraklık teorisini destekleyen kanıtlar artıyor. Bilimadamları 1995ten beri bu teoriyi daha yakından inceliyorlar. 2012’de yapılan bir araştırma Güney Belize’deki bir mağaradan örnekleri inceledi ve yağış miktarındaki düşüşün Maya çöküşüyle aynı zamana geldiğini tespit etti. Fakat bu araştırma sadece bir mağaradan elde edilen verileri ele almıştı.

Normalde tropik bölgelere yağmur bırakıp, subtropik bölgeleri kurak bırakan bir iklim sistemindeki değişikliğin, bu kuraklığın asıl nedeni olduğu düşünülüyor. Bu sistem, yazın Yukatan yarım adasına yağmur bırakıp kışın daha da güneye iniyor. Birçok bilimadamı, Maya çöküşü sırasında bu muson sisteminin Yukatan peninsulayı tamamen atlamış olabileceğini düşünüyor.

Derinlerdeki Tarih

Kuraklığın izlerini aramak için ekip, Rhomboid resifinin Lighthouse Lagunundaki Büyük Mavi Çukur’un tortularını delerek örnekler topladı. Nehirlerden gelen tortular en sonunda lagunun dibinde birikiyor ve zaman içinde üstüste yığılarak iklimin kronolojik bir kaydını tutmuş gibi oluyor.

Chichen Itza Şehri

Ekip MS. 800 ve MS 100 yılları arasında, yani Maya medeniyetinin çöktüğü sırada, normalde her on yılda 5-6 kere olan kasırgalarının sayısının 1-2’ye düştüğünü gördü. Bundan sonra Mayalar Kuzey’e doğru taşınıp bugünün Meksika’sında kalan Chichen Itza gibi yerleşimler kurdular.

Yeni sonuçlar ayrıca, MS. 1000 ve MS. 1100 yılları arasındaki Küçük Buz Çağı sırasında başka bir büyük kuraklığın meydana geldiğini ortaya çıkardı. Bu dönem de Chichen Itza’nın çöküşüne denk geliyor. Bu yeni buluntular, Maya kültürünün uzun süren çöküşünün nedeninin kuraklık olduğu teorisini güçlendiriyor.