Brezilya’daki Maymunlar Keskin Kenarlı Taş Aletler Yapabiliyor!

Homininlerin bilinen en eski keskin kenarlı taş aletlerinin benzerlerini yaparken gözlemlenen kapuçin maymunları, sadece insanların bu tür aletler yapabileceği teorisini çürütüyor.

Maymunlar, erken atalarımız homininlerin yaptığı bilinen en eski aletlere benzer aletler yaparken gözlemlendi. Maymunların keskin kenarlı aletler yapabilmesi, bu yeteneğin sadece insanlara özgü olmadığını gösteriyor.

Daha önceden, taşları keskin kenarlı aletlere dönüştürebilmek, erken insanları ve onların primativ kuzenlerini içine alan bir aile olan homininlere atfedilen bir aktiviteydi. Son yapılan gözlem ise maymunların istemeden neredeyse birbirinin aynı aletler yaptığını ortaya koyuyor.

Kapuçin maymunları üzerinde yapılan gözlemler, daha önce bulunan taş dilgileri erken insan beyinlerinin sofistike olmasına bağlayan arkeologlarda soru işareti yarattı.

Oxford Üniversitesi’nden araştırmanın baş yazarı arkeolog Tomos Proffitt, bir kapuçin maymununun ve bir insanın yaptığı taş dilgi karşılaştırıldığında bir fark görülemeyeceğini söylüyor. Proffitt; “Bu durum, sofistike taş aletlerin yapımında ne kadar bilişsel yetenek gerektiğine dair çok önemli sorular doğuruyor.” diyor.

Erken insanların aksine kapuçin maymunlarının yaptığı taş dilgiler, taşların birbirine rastgele vurulması sonucu yapılıyor. Maymunların kararlılıkla yaptığı bu aktivitenin amacı hala tam olarak bilinmiyor.

Önceden bilim insanları, maymunların bu davranışını, yabancılara karşı gösterdikleri saldırgan bir gösteriş olarak yorumluyordu. Ancak daha sonrasında yapılan gözlemler, maymunların muhtemelen besinsel yararı için, taşların birbirine vurulmasıyla çıkan kuartz tozunu aradıklarını ortaya çıkardı.

Proffitt, bu aktiviteyi neden yaptıkları konusunda herkesin aynı fikirde olmadığını belirtiyor.

Proffitt ve ekibi, Brezilya’nın Serra da Capivara Ulusal Parkı’nda yaşayan kapuçin maymunları üzerinde bir dizi gözlem yaptı. Buradaki maymunlar genelde kuartz taşlı patikadan seçtikleri taşlara vuruyor ve ortaya çıkan kuartz tozunu yalıyordu. İstemsizce yaptıkları keskin kenarlı taşları kullanmaya yeltenmiyorlar ve onlara ilgi göstermiyorlardı.

Araştırmanın eş yazarı Michael Haslam, keskin kenarlı aletlerin ortaya çıkmasının, insanlık tarihinde bir dönüm noktası olarak kabul edildiğini söylüyor.

Haslam, “Gözlemlerimizde maymunların da insanlarınkiyle aynı keskin kenarlı aletleri üretebildiklerini keşfettik. Bu da evrimsel davranışa ve bu tür aletlere olan bakış açımızda soru işaretleri yarattı. Bu teknolojinin sadece insanlara ait olmadığı ortaya çıktığı gibi aynı zamanda maymunların bunları kullanım şeklinin çok farklı olduğunu gördük.”

Bilinen en eski keskin kenarlı taş alet, geçtiğimiz sene Kenya’da keşfedilen ve 3.3 milyon yıl öncesine tarihlenen taşlardı. Bu tarih, anatomik olarak modern insan evriminden çok daha öncesine gidiyor. Fakat araştırmacılar son bulunan bu gibi taş aletlere şüphe düşürmeyeceğini de belirtiyor. Çünkü bu taş aletlerin yanında, hominin fosilleri, kesik izli kemikler de bulunmuştu ve bu taş aletlerin yapıldıktan sonra kullanıldığına dair izler mevcut.

The Guardian. 19 Ekim 2016.