Brezilya’daki 4.000 Yıllık Termit Tepeleri Uzaydan Görülebiliyor

Araştırmacılar Brezilya’nın kuzeydoğusunda, Büyük Britanya kadar bir alan kaplayan düzenli şekilde sıralanmış içi hala dolu termit tepelerinin yaklaşık 4.000 yıllık olduğunu ortaya çıkardı.

Google Earth’ten kolaylıkla görülebilen bu termit tepeleri böcek yuvası değil; daha ziyade böceklerin yavaş ve istikrarlı bir şekilde kazdıkları birbirine bağlı sayısız yer altı tünelinden oluşan devasa bir ağın sonucu. Binlerce yıldır sürmekte olan termit aktiviteleri, her biri 2,5 metre uzunluğa ve 9 metre genişliğe sahip külah şeklinde yaklaşık 200 milyon tepeyle sonuçlanmış.

Termit tepeleri Brezilya’nın kuzeydoğusuna özgü bir tür olan caatinga ormanında yer alıyor.

Salford Üniversitesi’nden Stephen Martin, “Bu tepeler, doğrudan orman tabanına ulaşarak ölü yaprakları güvenli bir şekilde yemelerine imkân sağlayan devasa bir tünel ağı kazan tek bir termit türü tarafından oluşturulmuş. Kazılan toprak miktarı 10 kilometreküpten fazla, yani 4.000 Gize piramidine eşit. Bu miktar tepeleri, tek bir böcek türü tarafından inşa edilmiş en büyük yapılardan biri kılıyor” diyor.

Feira de Santana Üniversitesi’nden Roy Funch ise bu ilginç tepeleri, “Hiç kuşku yok ki bu, dünyanın tek bir böcek türü tarafından ortaya konmuş en geniş kapsamlı biyomühendislik çalışması. Duruma dair en heyecan verici şey ise tepelerin çok yaşlı, neredeyse 4.000 yıllık olması” diyerek açıklıyor.

(Dünyanın En Eski Tarımcıları 25 Milyon Yıllık Termit Karıncalarıydı)

Brezilya’nın kuzeydoğusuna özgü yarı kurak alanda yetişen, kışın yapraklarını döken, gövdesi dikenli caatinga ormanları sebebiyle büyük ölçüde gizli kalan tepeler, geçtiğimiz yıllarda bazı arazilerin otlak alan oluşturulmak üzere temizlenmesiyle görünür hale gelmiş.

11 ayrı tepenin merkezinden toplanan ve tarihlendirilen toprak örnekleri tepelerin 690 ila 3.820 yıl önce doldurulmuş olduğunu gösteriyor. Bu da Brezilya’daki tepelerin, Afrika’da yer alan dünyanın bilinen en eski termit tepeleri kadar eski olduğunu ortaya çıkarıyor.

Termit tepelerinin yukarıdan görünüşü.

Araştırmacılar, tepelerin tuhaf biçimde düzenlilik gösteren uzamsal şeklinin çevre tepelerdeki termitlerle girişilen bir rekabet sonucunda oluşup oluşmadığını inceledi. Yapılan davranış testleri tepe seviyesinde saldırganlığın küçük oranda belirleyici olduğunu gösterdi. Sonuçlar, birbirlerinden daha uzak mesafelerden toplanmış termitler arasındaki bariz saldırganlıkla karşılaştırıldı.

Bulgular, araştırmacıların tepelerdeki ayrık uzamsal şeklin saldırgan etkileşimler tarafından belirlenmediği sonucuna varmasını sağladı. Martin ve meslektaşları bu özgün şeklin tünel ağının artan bağlantısallığının tetiklediği kendinden örgütlenmeli süreçler aracılığıyla oluştuğunu ve kurak ormanlardaki dönemsel yaprak dökümleriyle ile ilişki olduğunu öne sürüyor.

(237 Milyon Yıl Önce Böcek Çeşitliliğinde Patlama Oldu)

Feromon tuzağının termitlerin koloni içerisindeki konumlarından en yakın tepeye yapacakları yolculuğun süresini en aza indirgeyeceği söyleniyor. Araştırmacıların bildirdiğine göre tünel ağı termitlerin, dağınık besin kaynaklarına kurak bölgelerde yaşayan ve besin elde etmek için çok kapsamlı çukur ağları oluşturan çıplak kör farelerde görülene benzer bir şekilde erişmesini sağlıyor.

Martin, “Günümüzde, sakinleri hala içinde olan böylesi büyük ve eski bir biyolojik harikaya rastlamak inanılmaz” diyor.

Araştırmacılar cevaplanacak daha çok soru olduğunu söylüyor. Örneğin, kraliçenin bulunduğu oda asla bulunamadığı için kimse bu termit kolonilerinin fiziksel yapısını bilmiyor.

Science Daily. 20 Kasım 2018.