Brezilya’da Fosilleşmiş Uçamayan Teruzor Öncüsü Bulundu

Paleontologlar, Brezilya’daki bir kazı alanında teruzor öncüsü olarak tanımladıkları bir canlının fosilleşmiş kalıntılarını buldu.

Nature dergisinde yayımlanan makalede ekip, fosilin özelliklerini, bulunduğu yeri, hangi koşullarda yaşadığını ve diğer eski canlılarla olan uyumunu açıklıyor.

Teruzorlar Triyas’ın sonlarında ortaya çıktı ve Dünya’da güç gerektiren uçuşu kullanan ilk omurgalılardı. İlk kez bu yılın başlarında tanımlanan 200 milyon yıllık çöl hayvanı, bilinen en eski teruzorlar arasında yer alıyor. Teruzorlar göklere hükmetmeye devam etti ancak 66 milyon yıl önce nesli tükenen, kuş olmayan dinozorlarla aynı kaderi paylaştılar.

Önceki araştırmalar, Triyas’ın sonlarından ortalarına kadar dinozorların karadaki yaşamı yansıtan baskın form olduklarını ve teruzorların gökyüzü hakimiyetini sağladıklarını gösteriyordu. Bu yeni çalışmada araştırmacılar, karada yaşayan teruzor öncüllerinin şimdiki Brezilya’nın bazı kısımlarında dolaştığı o zamandan öncesine ait bir fosil buldular. Fosil, yaklaşık 230 milyon yıl öncesine tarihleniyor. 

(İlgili: Yaşamış En Büyük Uçan Canlı Hakkında Ne Biliyoruz?)

Ekip, bir kaya tabakasına gömülü halde bulmuş olmaları nedeniyle fosili “iyi korunmuş kısmi iskelet” olarak tanımlıyor. Ayrıca bunun daha önce tanımlanmamış bir lagerpetid olduğunu da belirtiyorlar. Bu eski sürüngenler Triyas döneminde yaşadılar ve teruzorların en yakın akrabaları olarak kabul ediliyorlar.

Araştırmacılar fosile, Venetoraptor gassenae adını verdi.

Venetoraptor gassenae’yi tanımlayan makalenin ilk yazarı, dinozorların ve teruzorların Orta veya erken Geç Triyas döneminde ortaya çıktığını söylüyor. Her iki grup da Triyas sonu yok oluşundan sağ kurtuldu ve Jura ve Kretase dönemlerinde sırasıyla karada ve gökyüzünde sayısal olarak baskın tetrapodlar haline geldi.

Ancak teruzorların kökenleri bir sır olarak kaldı. Ve onların dinozorlarla olan ilişkileri de (teruzorlar dinozor değildir) paleontologların gözünden kaçtı, ancak Venetoraptor gassenae bu karmaşık evrim bulmacasına bir parça ekliyor.

Yazarlar bunun özel bir yaratık olduğunu öne sürüyorlar. Pençelerini muhtemelen ağaçlara tırmanmak veya av yakalamak için kullanıyordu. Gagasını muhtemelen beslenmek, ses çıkarmak veya çiftleşme davranışı için kullanan modern yırtıcı kuşlarınkine benzer şekilde kullanıyordu. Ek olarak bu yaratığın gagası, bilinen ilk gagalı dinozorlardan yaklaşık 80 milyon yıl öncesine ait.

Venetoraptor gassenae, yaklaşık bir metre uzunluğunda ve 4-8 kg ağırlığında, karada yaşayan, iki ayaklı küçük bir sürüngendi. Aynı zamanda modern yırtıcı kuşlar gibi dişsiz bir gagası vardı. Büyük ellerinde palaya benzer pençeler vardı.

Araştırmacılar, V. gassenae’nin muhtemelen özel bir canlı olduğunu düşünüyorlar. Pençelerini, ağaçlara tırmanmak veya belki de avını yakalamak için kullanmış gibi görünüyor. Gagasını ise muhtemelen modern yırtıcı kuşların da yaptığı gibi beslenmek ve ses çıkarmak için, hatta cinsel birleşmelerin bir parçası olarak kullanıyordu.  

Fosil, çok sayıda fosile ev sahipliği yapan Paraná Havzası’nda bulunan Santa Maria Formasyonu’ndaki bir kaya tabakasında bulundu. Ekibin belirttiklerine göre fosilin yaşı, ilk dinozorlarla birlikte yaşamış olduğunu gösteriyor. 

Bu bulgu, lagerpetidlerin dinozorlardan çok teruzorlarla daha yakın ilişkili olduğu yönündeki teorilere daha fazla kanıt sağlıyor. Bu gibi teoriler, nihayetinde lagerpetidler ve teruzorlar arasında ortak bir atanın ortaya çıktığını ve bunun da teruzorların gökyüzü hakimiyetine sahip olmalarını sağladığını öne sürüyor.  

Makale: Müller, R.T., Ezcurra, M.D., Garcia, M.S. et al. (2023). New reptile shows dinosaurs and pterosaurs evolved among diverse precursors. Nature 620, 589–594.