Bir Köpeğin İnsanlarla Yaşadığına Dair En Eski Doğrudan Kanıt!

Mağarada bulunan 14.400 yıllık pati izleri, insanların evcil köpeklerle beraber yaşadığına dair bilinen en eski doğrudan kanıt oldu!

Üst Paleolitik dönemde yeni mağaraları keşfetmek tehlikelerle doluydu; bu yüzden İtalya’daki bir grup insan, karanlığa adım atarken yanlarına güvendikleri dört ayaklı yoldaşlarını da aldı. Yeraltındaki bu keşif sırasında geride bırakılan fosilleşmiş ayak ve pati izlerini analiz eden araştırmacılar, 14.400 yıllık bu izlerin, insanların evcilleştirilmiş bir köpekle yan yana yaşadığına dair dünyanın en eski doğrudan kanıtını temsil ettiğini söylüyor.

Kuzeybatı İtalya’daki Grotta della Bàsura’nın çeşitli odalarında toplam 25 korunmuş köpekgil izi keşfedildi. Bazı durumlarda, pati izleri insan ayak izlerinin üzerine geliyordu; diğer durumlarda ise tersi gözlendi; bu da köpeğin mağarayı insanlarla aynı zamanda keşfettiğini gösteriyor.

“İnsan ve köpekgil izleri arasındaki karşılıklı üst üste binmeler, çağdaş olduklarının ve dolayısıyla aralarındaki yakın ilişkinin tartışmasız kanıtını sunuyor” diye açıklıyor çalışma yazarı Marco Romano. “İlk kez, sadece köpeğin insanın yanında bulunduğunu değil, ayak izlerinde kristalleşmiş, yakın etkileşimlerine dair kesin bir anı gözlemleyebiliyoruz.”

(İlgili: Köpek Çeşitliliği, Sanılandan Binlerce Yıl Önce Ortaya Çıkmış)

Tarihöncesi köpek hakkında daha fazla bilgi edinmek için araştırmacılar, izleri fotogrametri, ileri morfometri, neoiknoloji ve Temel Bileşenler Analizi (PCA) dâhil bir dizi teknikle inceledi; ayrıca onları modern evcil köpekler ve kurtlar tarafından bırakılmış bine yakın pati iziyle karşılaştırdı.

Romano, “Analizlerimiz, tüm izlerin tek bir bireye, yaklaşık 40 kilogram ağırlığında ve omuz yüksekliği neredeyse 70 santimetre olan, iri bir yetişkin köpeğe ait olduğunu ve bu hayvanın insan grubuna çok yakın hareket ettiğini gösteriyor” diyor.

Köpekgilin toplam uzunluğu da 108 santimetre olarak ölçüldü. Yazarlar, hayvanın kurda mı yoksa modern bir köpek ırkına mı daha yakın olduğunu kesinleştiremese de, insan grubuyla kurduğu yakın ilişki, onu bilinen en erken doğrulanmış evcil köpek yapıyor. Daha önce köpek evcilleştirmesine dair en eski sağlam kanıt, Bonn-Oberkassel’den geliyordu. Burada, yaklaşık 14.200 yıl önce ölen iki kişinin yanına gömülmüş köpekgil kemikleri bulunmuştu.

Genetik kanıtlar evcilleştirme sürecinin 40.000 yıl kadar önce başlamış olabileceğini öne sürse de, Grotta della Bàsura’daki izler bu türler arası dostluğun en eski fiziksel izlerini temsil ediyor.

Çalışma yazarları, “Köpekgil, Grotta della Bàsura’nın en derin bölgelerine varana dek grup boyunca eşlik etti” diye yazıyor ve köpeğin “karanlık ve bilinmeyen yeraltı ortamlarını keşfetmek için ‘mükemmel bir müttefik’” olacağını ekliyor. Nitekim fosil kanıtlar, bu keşif gezisiyle aynı zamanlarda mağarada ayıların da bulunduğunu; dolayısıyla iri bir köpeğin, boşluğa doğru yol alan bu gözü pek insanlara belirli bir koruma sağlamış olabileceğini düşündürüyor.

Bir “bekçi köpeği”ne duyulan bu ihtiyaç, insan ayak izlerinin bir kısmının çocuklara ait olması gerçeğiyle de vurgulanıyor; bu çocuklar, korkusuz, tüylü bir refakatçi olmaksızın özellikle savunmasız olmalıydı. Tüm bu bulgulara dayanarak çalışma yazarı Federico De Sario, “Geç Pleistosen’de bile köpekler güvenilir yoldaşlardı; tehlikeli ortamları keşfetmekte faydalıydılar ve muhtemelen mağarada yaşayan büyük etoburlara karşı koruma sağlıyorlardı” diyor.

IFL Science. 20 Kasım 2025.

Makale: De Sario, F., et al. 2025. The dog domestication: new ichnological evidence from the Upper Palaeolithic of the Bàsura cave (Toirano, NW Italy). Quaternary Science Reviews. 371.