Bilinen İlk Dev, İspermeçet Balinası Büyüklüğündeydi

Yeni keşfedilen dev bir ichthyosaur türünün iki metrelik kafatası, deniz sürüngenlerinin okyanusların canavarlarına dönüşme hızını gösteriyor.

Dünyada yaşayan ilk dev yaratık olan ichthyosaur Cymbospondylus youngorum’un kafatası, şu anda Los Angeles Doğa Tarihi Müzesi’nde sergileniyor. C: Natalja Kent / Natural History Museum of Los Angeles County

Bulgular, modern deniz memelilerinin (balinalar ve yunuslar) Dünya’da yaşayan en büyük hayvanlar olma yolculuğunu daha iyi anlamamıza yardımcı oluyor.

Dinozorlar karaya hükmederken, ichthyosaurlar ve diğer su sürüngenleri (dinozor değiller) dalgaları yöneterek benzer şekilde devasa boyutlara ve tür çeşitliliğine ulaştılar. Ichthyosaurlar, balık ve balinalarınkine benzer yüzgeçler ve hidrodinamik vücut biçimleri evrimleştirdiler ve neredeyse tüm Dinozorlar Çağı boyunca antik okyanuslarda yüzdüler.

(İlgili: İngiltere’de 10 Metre Uzunluğunda Ichthyosaur Fosili Bulundu)

Bonn Üniversitesi’nde paleontolog olan araştırmanın baş yazarı Dr. Martin Sander, “Ichthyosaurlar, henüz bilinmeyen bir grup kara sürüngeninden türedi ve hava soluyorlardı. Bu yaratıklar, dinozorlardan çok önce, bilim tarafından bilinen en eski büyük sürüngen fosil fosilleri arasındaydı ve 250 yıldan uzun bir süre önce güney İngiltere ve Almanya’daki ilk iskelet buluntularından bu yana hayal gücümüzü süslediler.” diyor. 

246 milyon yıl önce Nevada sularında avlanan Geç Triyas avcısı C. youngorum’un gerçekçi bir rekonstrüksiyonu. C: Stephanie Abramowicz / Natural History Museum of Los Angeles County

Nevada’nın Augusta Dağları’nda bir kayadan çıkarılan iyi korunmuş kafatası, omurga, omuz ve alın kemiğinin bir kısmı ile birlikte bulgular, Orta Triyas’a (247,2-237 milyon yıl önce) tarihleniyor ve devasa boyutlara ulaşan bir ichthyosaur’un en erken örneğini temsil ediyor.

17 metreden daha uzun boyuyla büyük bir ispermeçet balinası kadar büyük olan yaratık, yeni adıyla Cymbospondylus youngorum, o dönemden karada veya denizde keşfedilen en büyük hayvan oldu. Ve aslında, bildiğimiz kadarıyla Dünya’da yaşayan ilk dev yaratıktı.

Dr. Sander, “Bulgunun önemi hemen anlaşılamadı, çünkü kanyonun kenarında yalnızca birkaç omur ortaya çıkmıştı.” diyor. “Ancak omurların anatomisi, hayvanın ön ucunun hâlâ kayaların arasında saklı olduğunu gösteriyordu. Grup daha sonra 2011 yılının soğuk bir Eylül gününde kazı yaparak baş, ön ayaklar ve göğüs bölgesini keşfetti.”

Uzak konumları nedeniyle, Augusta Dağları’nda fosiller ancak yakın zamanda keşfedildi. C: Lars Schmitz

Türün yeni adı olan C. youngorum, üzerinde bir ichthyosaur bulunan yerel olarak ünlü Icky birasının mucitleri Tom ve Bonda Young’ın sahibi olduğu ve işlettiği Great Basin Brewery of Reno’nun saha çalışmasına sponsor olmasıyla mutlu bir tesadüfü onurlandırıyor.

Nevada’nın diğer sıradağlarında paleontologlar, 1902’den beri kireçtaşı, şist ve silttaşından fosiller çıkarıyorlar ve Triyas’a bir pencere açıyorlar. Dağlar günümüzü antik okyanuslara bağlıyor ve birçok ammonit türü, mürekkep balığı ve ahtapot gibi modern kafadanbacaklıların kabuklu ataları olan çeşitli deniz sürüngenleri türlerini ortaya çıkarıyor. Tüm bu hayvan örnekleri topluca Fossil Hill Fauna olarak biliniyor ve C. youngorum’un birçok avını ve rakibini temsil ediyor.

İlk ichthyosaurların yüzgeçlerini ıslatmasından sadece yaklaşık üç milyon yıl sonra veya günümüzden 246 milyon yıl önce, C. youngorum okyanusları takip etti – bu , bir hayvanın bu boyuta gelmesi için inanılmaz derecede kısa bir süre. C. youngorum’un uzun burnu ve konik dişleri, kalamar ve balık avladığını gösteriyor, ancak boyutu aynı zamanda daha küçük deniz sürüngenlerini de avladığını gösteriyor.

Los Angeles Doğal Tarih Müzesi County Dinozor Enstitüsü gönüllüsü Viji Shook, numunenin hazırlanması sırasında ölçek için Cymbospondylus youngorum kafatasının yanında yatıyor. C: Martin Sander / Natural History Museum of Los Angeles County

Bu dev avcı, muhtemelen ciddi bir rekabet içindeydi. Bilim insanları, verileri kullanarak eski ekosistemi yeniden yarattılar ve Fossil Hill Fauna’nın besin ağı boyunca akan potansiyel enerjiyi değerlendirmek için gelişmiş hesaplamalı modelleme kullandılar. Deniz besin ağlarının birkaç büyük et yiyen ichthyosaur’u desteklemiş olabileceğini keşfettiler.

Almanya’daki Mainz Üniversitesi’nden çalışmanın ortak yazarı ve ekolojik modelci Dr. Eva Maria Griebeler, “Büyük boyutları ve bunun sonucunda ortaya çıkan enerji talepleri nedeniyle, C. youngourum da dahil olmak üzere Fossil Hill Fauna’daki en büyük ichthyosaurların yoğunlukları, saha sayımımızın önerdiğinden önemli ölçüde düşük olmalı. Ekolojik modellemeden anlaşılan bu besin ağının ekolojik işleyişi çok heyecan vericiydi, çünkü modern, oldukça üretken birincil üreticiler Mezozoik besin ağlarında yoktu ve balinaların boyut evriminde önemli bir itici güçtüler.” diyor.

Balinalar ve ichthyosaur’ların sadece boyutlarından daha fazla ortak noktası vardı. Benzer vücut planlarına sahipler ve her ikisi de kitlesel yok oluşlardan sonra ortaya çıktı. Bu benzerlikler, onları karşılaştırmalı çalışma için bilimsel olarak değerli kılıyor. Araştırmacılar, bu deniz hayvanlarının bağımsız olarak rekor kıran boyutlara nasıl ulaştığını incelemek için bilgisayar modellemesi ile geleneksel paleontolojiyi birleştirdiler.

Ammonitlerin kabuklarıyla çevrili bir İchthyosaur fosili, muhtemelen büyümelerini tetikleyen besin kaynağı bu ammonitlerdi. C: Georg Oleschinski / University of Bonn

Scripps College’da Biyoloji Doçenti ve Dinozor Enstitüsü Araştırma Görevlisi Dr. Lars Schmitz, “Bu projenin oldukça benzersiz bir yönü, yaklaşımımızın bütünleştirici doğası. Önce dev kafatasının anatomisini ayrıntılı olarak tanımlamamız ve bu hayvanın diğer ichthyosaur’larla nasıl bir akrabalığı olduğunu belirlememiz gerekiyordu.” diyor.

“İchthyosaur ve balina vücut boyutlarının büyük ölçekli evrimsel modeli bağlamında yeni keşfin önemini ve Fossil Hill Fauna’nın fosil ekosisteminin nasıl işlev görmüş olabileceğini anlamak istediğimiz için burada durmadık. Hem evrimsel hem de ekolojik analizler, önemli miktarda hesaplama gerektirdi ve sonuçta geleneksel paleontoloji ile modellemenin bir araya gelmesine yol açtı.”

Araştırmacılar, ichthyosaur’ların ve deniz memelilerinin her ikisinin de son derece muazzam vücut ölçüleri geliştirmelerine rağmen, devasa boyutlara doğru bireysel evrimsel yollarının farklı olduğunu keşfettiler. Evrimsel tarihlerinin başlarında, ichthyosaurlar bir büyüme patlaması yaşadılar ve muazzam oranlara ulaştılar, ancak balinaların bu boyuta ulaşması çok daha uzun sürdü

Zaman içinde ichthyosaurlar ve deniz memelileri ile C. youngorum ve çağdaş bir ispermeçet balinası arasındaki vücut büyüklüğündeki değişim oranlarını gösteren grafik. Yukarıya doğru yönelen çizgiler daha büyük vücut ölçülerini gösterirken, aşağıya doğru giden çizgiler daha küçük bedenleri gösterir. C: Stephanie Abramowicz / Natural History Museum of Los Angeles County

Permiyen sonu kitlesel yok oluşunun bıraktığı ekolojik boşluğu dolduran ammonitlerdeki ve çenesiz yılan balığı benzeri konodontlardaki artış, muhtemelen ichthyosaurların devasalığa ilk yolculuğuna başlamasına neden olmuştu. Evrim rotaları farklı olsa da, hem balinalar hem de ichthyosaurlar, besin zincirini gerçekten büyütmek için besin zincirindeki nişlerden yararlanmaya bel bağladılar.

Dr. Jorge Velez-Juarbe, “Araştırmacılar olarak, iktiyozorlar ve deniz memelileri arasındaki benzerliklerden sık sık bahsederiz, ancak nadiren ayrıntılara dalarız. Bu, deniz tetrapodlarının bu gruplarında vücut boyutu evrimi hakkında bazı ek bilgiler edinmemize ve keşfetmemize izin verdiği için, bu çalışmanın bir yönü öne çıkıyor.” diyor.

“Bir başka ilginç yön de, Cymbospondylus youngorum ve Fossil Hill Fauna’nın geri kalanının, Dünya tarihindeki en kötü kitlesel yok oluştan sonra okyanuslardaki yaşamın dayanıklılığının bir kanıtı olması. Bunun okyanuslardaki tetrapodlar için ilk büyük sıçrama olduğunu söyleyebiliriz.”


Natural History Museum of Los Angeles County. 23 Aralık 2021.

Makale 1: Sander, P. M., Griebeler, E. M., Klein, N., Juarbe, J. V., Wintrich, T., Revell, L. J., & Schmitz, L. (2021). Early giant reveals faster evolution of large body size in ichthyosaurs than in cetaceans. Science, 374(6575).

Makale 2: Delsett, L. L., & Pyenson, N. D. (2021). Early and fast rise of Mesozoic ocean giants. Science, 374(6575), 1554-1555.

Ankara Üniversitesi, Tarih Öncesi Arkeolojisi bölümünden mezun.

You must be logged in to post a comment Login