Bilinen En Uzun Tarih Öncesi Yolculuğun Hikayesi

ABD’de keşfedilen fosil ayak izleri, uzun bir yolculuğun hangi ortamda ve ne şekilde yapıldığında dair önemli bilgiler veriyor.

Her ebeveyn bu hissi bilir. Çocuk eve gitmek istediğinde ağlamaya başladığı zaman kucağınıza alıp rahatlatırsınız ve daha hızlı yürümeye başlarsınız, çok yorulmuşsunuzdur ama artık durmanız mümkün değildir. Şimdi bu yürüyüşe biraz kaygan çamurlu yüzey ve bol yırtıcı hayvan ekleyin.

Fosil ayak izlerinin dünyadaki en uzun yolunun bize anlattığı hikaye bu şekilde. Quanternary Science Reviews’ta yayınlanan yeni keşif, ABD, New Mexico’daki White Sands Ulusal Park Servisi personeli ile işbirliği içinde çalışan uluslararası bir ekip tarafından yapıldı.

(Amerikaların En Eski Ayak İzi Şili’de Bulundu)

Ayak izleri yaklaşık 11.500 yıl önceki son buzul çağının sonundan, yaklaşık 13.000 yıl öncesine kadar uzanan, kelimenin tam anlamıyla yüzbinlerce ayak izini içeren, playa olarak bilinen kurumuş bir göl yatağında görüldü.

Bilinen diğer pek çok ayak izi yolunun aksine bu yol, uzunluğu (en az 1,5 km) ve düzlüğü ile dikkat çekiyor. Bu yürüyüşü gerçekleştirenler, kendi yollarından sapmıyor ve daha da dikkat çekici şey ise tekrar kendi yollarını takip ediyorlar.

Her parça bir hikaye anlatıyor; bir yerde kayıp düşülmüş, başka bir yerde ise bir su birikintisinden kaçmak için zıplanmış. Zemin ıslak ve çamurlu, yeterince yorucu olabilecek bir hızda yürümüşler. Saniyede 1,7 metrenin üzerinde yürüdükleri tahmin ediliyor (rahat bir yürüme hızı düz ve kuru bir zeminde yaklaşık 1,2-1,5 metredir). İzler oldukça küçük, büyük olasılıkla bir kadın veya muhtemelen ergen bir erkek tarafından bırakılmış.

Gizemli yolculuk

Yolculuğun dış kısmının birkaç yerinde, küçük çocuk ayak izleri mevcut; muhtemelen kucakta taşınan bir çocuğu dinlenmek için kısa süreli yere bırakıldığında oluştu. Çocuk izlerinin boyutuna bakılırsa, yaklaşık iki yaşında veya biraz daha küçük bir bebeğe ait. Çocuk gidişte taşındı fakat dönüşte ayak izleri yok.

Çocuğun taşındığının kanıtı izlerin şeklinde ortaya çıkıyor, yük nedeniyle daha geniş ve ‘’muz şekli’’ (ayağın dışa doğru dönmesinin neden olduğu şey) ile morfolojik olarak daha çeşitli.

Eve dönüş yolculuğunun izleri ise şekil bakımından daha az çeşitli ve daha dar bir biçime sahip. Hatta iki yolculuk arasında yürüyüş yüzeyinin biraz kuruduğunu söyleyecek kadar ileri gidilebilir.

Tehlikeli yırtıcı hayvanlar

Playa, soyu tükenmiş birçok buz devri hayvanına ev sahipliği yapıyordu (insanlar tarafından nesilleri tükenmek üzere avlanmış olabilirler). Bu hayvanların izleri, yolun yaşını belirlemede yardımcı oldu.

Mamutların, dev tembel hayvanların, kılıç dişli kedilerin, korkunç kurtların bizonların ve develerin izleri bulunuyor. Geçmişte bu hayvanların nasıl avlanmış olabileceğine dair ayak izi kanıtları üretildi. Henüz yayımlanmayan araştırmalar, dev tembel hayvanların ayak izlerinin bıraktığı su birikintilerinde oynayan, mamut izlerinin görüldüğü yerler arasında atlayan çocuklardan ve avcılık-kasaplık gibi şeylerden bahsediyor.

Gidiş ve dönüş yolculukları arasında, bir tembel hayvan ve bir mamut gidiş yolundan geçiyor. Dönüş yolculuğunun ayak izleri de bu hayvanın izlerinden geçiyor.

Tembel hayvana ait izler, insan geçişinin farkında olduğunu gösteriyor. Hayvan patikaya yaklaşırken, kokuyu alabilmek için arka ayakları üzerinde yükselmiş gibi görünüyor, tehlikenin farkına varıp dört ayak üzerine düşüp kaçmadan önce insan ayak izlerini ayaklarının altına alarak duraklıyor.

Buna karşılık, büyük bir boğa tarafından bırakılmış izler üzerinde mamut izlerinden, büyük olasılıkla insanları fark etmeden, başka bir yere sapma yapmadan insan izlerini geçtiği anlaşılıyor.

Yürüyüş yolu, olağanüstü bir hikaye anlatıyor. Bu birey tek başına ve playada bir çocukla aceleyle yürüyerek ne yapıyordu? Bunun sosyal organizasyonu yansıttığı çok açık; gidecekleri yeri biliyorlardı ve arkadaşça karşılanacaklarından eminlerdi. Çocuk hasta olduğu için mi taşınıyordu yoksa annesine geri verilmek üzere mi götürülüyordu? Bir anne ve çocuğu hazırlıksız yakalayan hızlı bir yağmur fırtınası mı vardı? Bunları bilmenin hiçbir yolu yok ve çok az kanıt olduğu için bu yorumların hepsini yapmak mümkün.

Söylenebilecek şey, kadının bu düşmanca ortamdan rahatsız olduğu ancak yine de yolculuğa çıkmaya hazır olduğu. Bir dahaki sefere, kucağınızda yorgun bir çocukla süpermarkette koşuşturduğunuzda, tarih öncesi ebeveynlerin bile bu duyguyu paylaştığını hatırlayın.

The Conversation. 9 Ekim 2020.

Makale: Bennett, M. R., Bustos, D., Odess, D., Urban, T. M., Lallensack, J. N., Budka, M., … & Reynolds, S. C. (2020). Walking in mud: Remarkable Pleistocene human trackways from White Sands National Park (New Mexico). Quaternary Science Reviews, 249, 106610.