Atlar Sicilya’ya Düşünülenden Çok Daha Erken Gelmiş

Sicilya’da atların sanılandan 1.000 yıl daha önce bulunduğu ve erken Tunç Çağı topluluklarının at eti tükettiğini ortaya çıktı.

Araştırmacılar, tarihöncesi Sicilya hakkında yanılmış olabilir. Güney Florida Üniversitesi’nden Profesör Davide Tanasi, sadece atların Akdeniz adasında daha önce sanılandan çok daha erken bir tarihte bulunduğuna değil, aynı zamanda Tunç Çağı’nın erken dönem topluluklarının beslenme alışkanlıklarında önemli bir rol oynadığına dair yeni kanıtlar sundu.

Tanasi ve ekibi, erken Tunç Çağı Sicilya’sında at etinin varlığı ve tüketimine dair belgelenmiş en eski kanıtları PLOS One dergisinde yayımladı. Bu bulgular, atların adada ancak MÖ 1. binyılın başında ortaya çıktığına dair uzun süredir kabul gören inancı sarsıyor.

“At, eski uygarlıklardaki en dönüştürücü hayvanlardan biriydi; hareketliliği, savaşı, avcılığı, tarımı, ekonomiyi ve dini şekillendirdi” diyen Tanasi, “Sicilya yerlilerinin atlara, geleneksel olarak inanıldığından 1.000 yıl daha önce eriştiğini kanıtlamak, büyük sonuçlar doğuruyor ve atların evcilleştirilmesi, kullanımı ve diyet pratiklerine dair mevcut modelleri önemli ölçüde değiştiriyor” diyor.

(İlgili: Sibirya’daki İskit Mezarında Bulunan Atların Sayısı Artıyor)

Tanasi’nin ekibinde Antropoloji Bölümü’nden Robert Tykot ve Kültür ve Çevre İleri Çalışmalar Enstitüsü’nden Enrico Greco da yer alıyor. Ekip, bu bulguların tarihçilerin Orta Akdeniz’de MÖ 3. binyıldaki kültürler arası etkileşimleri, ritüel davranışları ve ekonomik stratejileri daha iyi anlamalarına katkıda bulunduğunu belirtiyor.

Tanasi, “Bulduğumuz materyallerin büyük çoğunluğu pişirme ve sofra eşyalarına ait çömlek parçalarıydı” diyerek ayaklı kaplar, ibrikler ve kâseler keşfettiklerini söylüyor. Başka bir deyişle, tarih öncesi libasyon (sıvı sunu) ritüellerinde kullanılan tipik objelerdi bunlar.

“Çömlek grubunda, büyük olasılıkla toplu bir ritüelin merkezinde yer alan çok büyük bir kaideli kase vardı. Muhtemelen içinde at eti bazlı bir yiyecek, belki de bir yahni bulunuyordu. Ritüele katılanlar, bu kaptan aldıkları porsiyonları daha küçük kâselere paylaştırıp tüketmiş olmalılar” diyor Tanasi. “Bu ritüellerde tam olarak ne olduğunu söyleyemeyiz; ancak etnografik çalışmalar bize dua, ilahi ve dansların gerçekleştirilmiş olabileceğini gösteriyor.”

Ekip ayrıca büyük bir pişmiş toprak fallus buldu. Bu da Tanasi’ye göre, alanın doğurganlık çağrısında bulunmayı amaçlayan tekrarlanan ritüeller için kullanıldığını düşündürüyor.

Tanasi’nin Sicilya’daki Polizzello Dağı eteklerinde yürüttüğü kazılar 2005 yılında yapıldı; ancak o dönemde çömlek parçalarındaki organik kalıntıları tanımlayacak kadar gelişmiş arkeolojik teknoloji mevcut değildi.

Tanasi, büyük merakına rağmen bu analizi erteledi ve zamanını başka projelere adadı. Bunlar arasında Monte Kronio’nun tehlikeli yeraltı kompleksinde tarihöncesi şarap keşfi ve 2.000 yıllık bir Mısır kupasında halüsinojenlere dair fiziksel kanıt bulunması da vardı.

2024’te Tanasi çömlek örneklerini depodan çıkararak Güney Florida Üniversitesi’ndeki IDEx laboratuvarına götürdü ve artık kullanımına açık yeni teknolojilerden yararlanabildi.

Tanasi, “Organik kalıntıların proteomik analizi, kapların önemli bir bölümünde at ürünlerine ait net bir biyomoleküler imza ortaya koydu” diyor.

En dikkat çekici bulgu, atlarda bulunan başlıca kan proteini olan ekuin serum albümininin tespit edilmesiydi.

Tanasi, “Binlerce sayfa tarihsel bilgi şimdi yeniden gözden geçirilmeli ve yazılmalı çünkü kayıp parçayı bulduk” diye ekliyor.

University of South Florida. 23 Eylül 2025.

Makale: Tanasi, D., Micciché, R., Tykot, R. H., Busetti, L., Barbieri, P., Di Maida, G., … & Greco, E. (2025). Unearthing prehistoric diets: First evidence of horse meat consumption in Early Bronze Age Sicily. PLoS One, 20(8).