Atalarımız ‘İğrenç’ Bir Karbonhidrat Kaynağı Tüketiyordu

Eski diyetler üzerine yapılan önceki çalışmalar, Buzul Çağı insanları için önemli bir karbonhidrat kaynağı olabilecek şeyi gözden kaçırdı! Hayvanların midelerindeki kısmen sindirilmiş ot ve yapraklar.

Bu çalışma, belki de insanlar bu konu üzerinde çok detaylı düşünmek istemedikleri için daha önce açıklanması zor olan bir boşluğu doldurabilir.

Pek çok tür, beslenme konusunda tek bir kaynak üzerinde uzman sayılır, fakat insanlar dengeli bir beslenme düzenine sahip olmalıdır. Ne var ki, ihtiyacımız olan besinlerin çoğunu üretme kapasitemizi, diğer memeliler gibi kendi bünyemizde tutmak yerine zaman içinde çevremize devrettik.

Bu durum, mevcut besin kaynaklarının azaldığı yüksek enlem kışları gibi ekstrem koşullarda sorun yaratıyor. Antropologlar, atalarımızın soğuk dönemlerde karbonhidratlarını nereden aldıklarını merak ettiler ve yeni bir çalışmada bizon gibi av türlerinin midelerini gözden kaçırdıklarını öne sürüyorlar.

(İlgili: Çürümüş Et, Gerçek Paleolitik Diyetin Temeli Olabilir)

Koyunlar, keçiler, sığırlar ve ren geyikleri gibi geviş getiren hayvanlar gibi uzmanlaşmış ot yiyiciler, bizim alamadığımız besinleri alma kapasitesini geliştirdiler ve bunu yapmak için devasa mideler geliştirdiler. Afrika’nın düzlüklerinde insanlar farklı bir yöne gittiler, protein için bu geviş getiren hayvanları ve diğer otçulları yediler ve diğer beslenme ihtiyaçlarımızı meyve gibi sindirimi daha kolay bitkisel kaynaklardan karşıladılar.

Ancak Afrika’dan ayrılan insanlar için işler daha da zorlaştı, çünkü daha yüksek enlemlerde meyve ve sebzeler uzun süreler boyunca bulunamıyordu. Michigan Üniversitesi’nden Dr. Raven Garvey, bir hayvan öldürüldüğünde sindirim sürecinin bir parçası olan ve “digesta” olarak adlandırılan malzemenin bu boşluğu doldurmaya yardımcı olduğunu öne sürüyor.

Otçul hayvanın midesindeki fermantasyon mikroplarına maruz kalmak, selülozu şekere dönüştürerek otların besin maddelerini cılız sindirim sistemlerimiz için bile kullanılabilir hale getirir. Sonuç, hayvanın kendisinden gelen ete ek olarak yalnızca fazladan kalori değil, çoğu zaman az bulunan karbonhidratlar olur.

Garvey yaptığı açıklamada, “Bu az takdir edilen kaynağın hesaba katılmaması, evrimsel antropolojideki önemli soruları ele alan çalışmalarda önemli sonuçlar doğurabilir.” diyor.

Muhtemel digesta miktarlarını hesaba katmak, yalnızca bu tür koşullarda hayatta kalmanın gizemini yanıtlamakla kalmıyor, aynı zamanda eski yaşamın iki önemli yönüne ilişkin anlayışımızı da değiştiriyor

Garvey, avcılık ve toplayıcılığın cinsiyete göre ayrılmış faaliyetler olduğu, erkeklerin proteinleri, kadınların ise karbonhidratları sağladığı varsayımını sorguluyor. Garvey, sindirim sistemi de dahil olmak üzere, bir bizonun 25 kişilik bir kabilenin tüm besin ihtiyacını üç gün boyunca karşılayabileceğini gösteriyor. Kışın, aylarca kıt olacak sebzeleri aramak yerine kadınların ava katılması daha mantıklı olabilirdi. 

Bunu destekleyen kanıtlar var. Son Buzul Çağı’nın sonlarına doğru Amerika’da kadınlar av aletleriyle birlikte gömülmüştü, öyle ki daha önce büyük hayvan avcılarının üçte biri ila yarısının kadın olduğu öne sürüldü. Yaklaşık 50.000 yıl öncesinden önce yüksek enlemlerde Avrasyalı kadınlarda büyük hayvanların avlanmasıyla uyumlu kemik hasarının sık görülmesi bu teoriyi güçlendiriyor.

Digesta’nın faydalarına rağmen Garvey, bizonun karbonhidrattan çok protein sunduğunu belirtiyor. Üç günlük beslenmeden sonra, 25 kişilik varsayımsal grubun digesta’sı tükenecek, ama yine de altı günlük protein açısından zengin etleri kalacaktı.

Başka bir bizon öldürmek bu durumu düzeltebilirdi, ancak insan nüfusu arttıkça, mevcut tüm eti kullanmak ve karbonhidrat boşluğunu doldurmak için başka kaynaklar bulmak muhtemelen sürdürülemez hale geldi. Ek karbonhidrat ihtiyacı, insanları iyi kaynakların yakınına yerleşmeye ve muhtemelen tarıma başlamaya yöneltmiş olabilir.

Garvey, “Birçok antropolog, insanlarla ilgili evrimsel anlayışımızın, geçmiştekilerle çok az benzerlik gösterebilecek çağdaş davranışlar ve kültürel ifadelerden orantısız bir şekilde etkilendiğinden endişe duyuyor.” diyor. Bu, çoğumuz hayvanların etini seve seve yerken bile, diğer canlıların midelerinin yarı sindirilmiş içeriğine güvenmek bir yana, yeme fikrinin modern insanlar için tiksindirici olduğuna işaret etmenin nazik bir yolu olabilir.

IFL Science. 25 Nisan 2023.

Makale: Raven Garvey. 2023. Human consumption of large herbivore digesta and its implications for foraging theory. Evolutionary Anthropology: Issues, News, and Reviews.