Arkeolojik Kazılara Ayrılan Bütçe Giderek Azalıyor

Türkiye’de yürütülen arkeolojik kazılar, bakanlık tarafından verilen ödeneğin yetersiz kalması nedeniyle büyük sıkıntılar çekiyor.

Arkeolojik açıdan dünyadaki en zengin ülkelerden biri olan Türkiye, bunun tam aksini gösterir şekilde; nitelikli arkeolog yetiştirme, arkeolog istihdamı, ve kazılara ayrılan bütçe gibi konularda oldukça geri kalmış durumda.

Maddi sıkıntılar bilimi engelliyor

Yabancılar tarafından yürütülen 32 arkeolojik kazının bulunduğu Türkiye’de, Türk ekipler tarafından yürütülen 118 kazı ise maddi sıkıntılar nedeniyle istenildiği düzeyde yapılamıyor.

(Türkiye’nin Kültürel Mirası Yağmalanıyor, Haberiniz Var mı?)

Birçok kazı başkanı ekonomik sebeplerle kazı alanlarını daraltmak zorunda kalıyor veya restorasyon konservasyon işlemlerini gerçekleştiremeyerek eserleri koruyamıyor. Öyle ki, bazı kazılara maddi destek veren belediyeler, kendi istedikleri alanlar kazılmayınca desteklerini kesebiliyor. Büyük firmalar sponsorluk desteği vermediği sürece neredeyse hiçbir kazı maddi sıkıntı yaşamadan yürütülemiyor.

Yıl boyu sürecek kazıların da bütçesi yetersiz

Geçtiğimiz aylarda Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Ersoy, 20 farklı arkeolojik kazı projesininin yıl boyu sürdürüleceğini açıkladı. Önümüzdeki yıl bu sayının 40’a çıkması bekleniyor. Ancak hali hazırda iki ay süren kazılar bile bakanlıktan yeterli desteği alamıyor. Durum böyleyken 12 ay sürmesi planlanan kazıları yürüten kazı başkanları da durumdan bir hayli endişeli. Zira kendilerine ayrılan bütçe, bir yıl boyunca arkeolojik kazıların sürmesini sağlayabilecek miktarda değil.

Arkeofili’ye konuşan kazı başkanları, kazılara ayrılan bütçenin, sadece bir aylık işçi masraflarını karşılamaya yetebileceğini söylüyor. Bunun haricinde bir arkeolojik kazının sayısız gideri olduğunun göz ardı edildiği, yiyecek, barınma, yol gibi masrafların karşılanmasının imkansızlaştığı belirtiliyor.

İstihdam sıfıra yakın

Türkiye genelinde; 12.280 arkeolojik sit alanı, 266 kentsel sit alanı, 32 kentsel arkeolojik sit alanı, 159 adet tarihi sit alanı, 438’i diğer sit alanları olmak üzere toplam 13.175 sit alanı ve 97.142 korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı bulunuyor. Bu kadar sit alanı ve kültür varlığı ve müzeye rağmen, Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde; arkeolog, müze araştırmacısı, sanat tarihçisi, hititolog, antropolog dahil yaklaşık 1000 personel çalıştırıyor.

Arkeoloji ve Sanat Tarihi bölümlerinden her yıl yaklaşık 4.000 mezun verilmesine rağmen, iş bulan mezunların sayısı yılda 10 ila 20 kişi arasında değişiyor.

Yükseköğretim Kurulu’nun verilerine göre, sadece 2018-2019 eğitim öğretim yılında 18 arkeoloji bölümü tercih edilmediği için kapatıldı.