Ardahan’daki Rus General ve Askerler Tifüs Salgınından Ölmüş Olabilir

Yapılan araştırmalara göre, Rus generalin mezarının olduğu alanda bulunan çok sayıdaki Rus askeri, o dönem Rus ordusunda başlayan tifüs salgınının kurbanı.

Solda Rus General Vasiliy Geyman, sağda Ardahan’da bulunan iskelet.

Ardahan’da bulunan ve Rus General Vasiliy Geyman’a ait olduğu düşünülen mezarın bulunduğu bölgede asker kıyafetli birçok mezar daha ortaya çıktı. Yapılan araştırmalara göre, Rus generalin mezarının olduğu alanda bulunan çok sayıdaki asker iskeleti, o dönem Rus ordusunda başlayan tifüs salgınından öldü. Tarihçilerine göre, hastalıktan ölen askerler toplu mezarda toprağa verilmiş olabilir.

Tifüs veya lekeli humma hastalığı, Rickettsia bakterilerinin etken olduğu bulaşıcı bir hastalıktır ve bitler aracılığıyla bulaşır. Neden olan etken bakterilerin, hücre içinde yaşama özellikleri vardır ve hücre dışında uzun süre canlı kalamazlar. Tifüs hastalığına, aşırı kalabalık ve kötü hijyen koşullarının hakim olduğu cezaevleri ve mülteci kamplarında sık rastlanır.

Birçok kaynak tifüs salgınına işaret ediyor

Rus yazar Andrey Teslonko’nun 2010 yılında kaleme aldığı ‘Edelveyst’e Meçhul Askere’ adlı yazısında Rus Tümgeneral Vasiliy Geyman’ın Kars’ta askerleriyle birlikte tifüs hastalığından dolayı öldüğünü öne sürüyor. Benzer iddialar, Moskova’da 1935 yılında yayınlanan ‘Büyük Tıp Ansiklopedisi’ kitabında da ‘1877-1878 yılındaki savaşta Balkan ve Kafkasya (Kars, Ardahan ve Erzurum bölgeleri dahil) cephesinde yaklaşık 17.000 Rus askerin tifüs hastalığından hayatını kaybettiği’ şeklinde yer alıyor.

Rus General Vasiliy Geyman’a ait olduğu düşünülen tabut.

Yelena Holmogorova ve Mihail Holmogorov adlı Rus yazarların 1998 yılında yazdığı ‘İmparator Yardımcısı’ kitabında ise, bölgede hastalıktan çok sayıda askerin öldüğü ifade ediliyor. Rusya’nın Tambov kentinde 2007 yılında yayınlanan ‘Boratınski Soylu Neslinin Tarihinden’ adlı kitapta da, 1877-78 yılında Kars’ta savaşa katılan Mihail Boratınski’nin hatırları yer alıyor. Boratinski bu hatırlarında Kars’ta Tümgeneral Geyman’ın ordusunda tifüs salgının başladığını ve generalin de tifüs hastalığından dolayı hayatını kaybettiğine işaret ediyor.

Moskova Seçenov Devlet Tıp Üniversitesi resmi web sitesindeki bir yazıya göre, 1877-78 yılındaki Rus-Türk savaşı sırasında Rus ordusunda ortaya çıkan tifüs hastalığıyla mücadele için ünlü Rus hijyenik uzmanı, doktor Aleksey Dobroslavin görevlendiriliyor.

Rus general Vasiliy Geyman’a ait olduğu düşünülen iskelet.

Rus general ateş tuğla ile örülmüş kubbeli bir mezara gömülmüş

Ardahan’da bulunan ve Rus general Vasiliy Geyman’a ait olduğu tahmin edilen mezarın, ateş tuğladan örülmüş kubbe tarzında bir mezar örneği olduğu belirlendi.

Karagöl Mahallesi’ndeki bir inşaat alanında iş makinesi ile başlatılan temel kazısı sırasında üzerinde hac işareti olan tabutla ilgili kazı alanında incelemelerde bulunan Ardahan Üniversitesi İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Levent Küçük, mezarın ateş tuğladan örülmüş kubbe tarzında bir mezar örneği olduğunu söyledi. Rus mimarisi döneminde yapılan binaların hepsinde böyle kesme taşlar kullanıldığını söyleyen Küçük, üst tarafında çatı kısmı ise tuğla ile bombe vererek yapılan yapıların daha çok Ortodoks olup Rumların tercih ettiği mezar türü olduğunu belirtti.

Rus general Vasiliy Geyman’a ait olduğu düşünülen tabutun çıkarıldığı mezar yapısı.

Rum asıllı olma ihtimali daha yüksek

Küçük,  “Ermeniler veya diğer Gayri Müslimler bu çeşit mezar yapmıyorlar. Onlar daha çok Müslümanlara benzeyen lahit ve tabut mezar türünü benimsiyorlar ama Rumlar ise böyle odacık şeklindeki kubbe şeklinde olan bir mezar yapısını, oda yapısını tercih ediyorlar. Kişinin Rum asıllı olma ihtimali daha yüksek. Ama yine de Ortodoks inancının geleneklerine göre defnedilmiş. Alt taraflara dikkat ederseniz buradaki Rus mimarisi döneminde yapılan binaların hepsinde böyle kesme taşlar kullanılmıştır. Aynı şekilde inşa edilmiş ama üst tarafında çatı kısmı diyebileceğimiz kapak kısmını ise tuğla ile bombe vererek yapmışlar. Bu daha çok Ortodoks olup Rum olanların tercih ettiği mezar türü ve bu mezar türü ile hava almasını da engellemiş olarak tabuttaki cesedin uzun süre korunmuş olmasını sağlamış.” dedi.

Rus general Vasiliy Geyman’a ait olduğu düşünülen tabutun çıkarıldığı mezar yapısı.

Cesedin iyi korunmasının nedeni havasızlık ya da ilaçlanmış olması

Sandukayı açan arkadaşların tabutun özellikle çok kalın tahtadan yapıldığını söylediğini belirten Yrd. Doç. Dr. Levent Küçük,

“Tahtayı ilk alırken hiçbir şekilde sağlamlığı konusunda tereddüt yaşanmadıklarını ama yarım saat sonra havayla teması sonrası simsiyah edip kelleşmeye başladığını da gördük ki bu işle havayla temassızlığın cesedin korunmasını uzun süre sağladığını söyleyebilen bir unsur. Tabi bu arada cesede ilaçlanma yapılmış olma ihtimalini de söyleyebiliriz ama cesedin tabutun içindeki konumu itibari ile de sanki öyle bir işleme tabi tutulmamış. Çünkü arkasında bir yastık var, doğrudan çizmeleri ve elbiseleri ile gömülmüş olması öyle bir tahritleme işleminin de pek geçirilmediği izlenimini de uyandırıyor. Ama yine de Tifüs salgınına, veba salgınına bağlı bir ölüm ise üzerine ilaçlama yapma ihtimali de var. Yani uzun süre cesedin muhafaza edilmiş olmasında bunun da etkisini söyleyebiliriz ama tabi bunu tıp söyleyecektir. Belki alınacak bir kemik parçasından enfeksiyona bağlı olarak ölüp ölmediğini adli tıp kurumumuz ortaya çıkaracaktır.” dedi.

Alanda bulunan bir başka asker botu.

Rus Tümgeneral Vasiliy Geyman Kim?

Tarihi bilgilere göre, Geyman’ın 13 Nisan’da 1878 yılında Kars’ta bir hastalıktan hayatını kaybetti. O dönem Rus askeri tarihi bilgilerde Ardahan’ın Kars’a ait bir eyalet olarak görüldüğü biliniyor.

Rus general Vasiliy Geyman’a ait olduğu düşünülen iskeletin kıyafetinde yer alan 20 sayısı, muhtemelen 20. alaydan olduğunu gösteriyor.

Tümgeneral Geyman, 1839 yılında orduda göreve başladı. Kafkasya’da askeri operasyonlara katıldı. Geyman, Rusya tarihinde “Kafkasya’nın fatihi” olarak tanınan bir general. 1877-1878 yılında Rus-Türk savaşına general olarak katıldı. Ardahan kalesinin alınmasında gösterdiği kahramanlıktan dolayı Çarlık yönetimi tarafından altın ve pırlanta kaplamalı kılıç ve çok sayıda madalya ile ödüllendirildi. Kars, Ardahan bölgesindeki çatışmalarda Muhtar Paşa ve İsmail Paşa komutasındaki Osmanlı birliklerine karşı savaştı. Hastalandı ve 13 Nisan’da Kars’ta hayatını kaybetti. Rus tarihi bilgilerinde Geyman’ın nerede toprağa verildiği konusunda bir bilgi yok.

Ardahan’da Rus General Geyman’a Ait Mezar Bulunmuş Olabilir

Rus Generalin Bulunduğu Alanda Asker Kıyafetli Birçok İskelet Çıktı

Ardahan’da Bulunan Rus Generalin Torunu Tabutu İstiyor

Sputnik News, İHA