Antik Roma Yolları, Günümüz Refahının Temelini Attı

Antik Roma yol ağlarının kurulmasının üzerinden 2.000 yılı aşkın bir süre geçmesine rağmen, yolların güzergâhları ile günümüz refahı arasında açık bağlantılar var.

Ekonomi alanındaki bir çalışmada araştırmacılar, yüzyıllar boyunca serveti koruma veya kaybetme konusunda Roma karayolu ağının önemini araştırıyorlar.

Roma karayolu ağları, en parlak döneminde 80.000 kilometrelik yolu kapsayan etkileyici yapılardı. Öncelikle ekonomik nedenlerle değil, birlikleri imparatorluğun farklı bölgelerine taşımak için inşa edildiler. Daha eski yol ağlarına veya köylere ve bunların üzerindeki topluluklara çok az önem verildi.

(İlgili: Antik Roma Yolları, İmparatorluğun Altyapısını Oluşturuyordu)

Bununla birlikte, Roma yolları kısa sürede ticaret ve ulaşım için kullanılmaya başlandı ve gelişmekte olan pazar şehirleri arasında bağlantı haline geldi ve ekonomik kalkınma için önemli oldu.

Yeni çalışmada araştırmacılar, 2.000 yıl önce gelişen yerlerin neden bugün bile daha fazla ekonomik refaha sahip olma eğiliminde olduğunu daha iyi anlamak için antik Roma yollarının zenginlik aktarımı için kanallar olarak önemini araştırıyorlar.

Şehirlerin yoğunlaşmasına katkıda bulundular

Çalışmayı yürütmek için araştırmacılar, Roma İmparatorluğu’nun karayolu ağının haritalarını, gece ışık yoğunluğunu gösteren modern uydu görüntülerinin üzerine yerleştirdiler. Bu, bir coğrafi alandaki ekonomik faaliyeti yaklaşık olarak tahmin etmenin bir yolu.

Daha sonra haritayı sık aralıklı bir ızgaraya böldüler, her kutuda Roma yollarının varlığını ölçtüler ve bunu günümüzün altyapısı, nüfus yoğunluğu ve ekonomik faaliyeti ile karşılaştırdılar.

Göteborg Üniversitesi İşletme, Ekonomi ve Hukuk Fakültesi’nde ekonomi profesörü ve çalışmanın yazarlarından biri olan Ola Olsson, “O zamandan beri çok şey olduğu göz önüne alındığında, modern koşullara uyarlanması gerekirdi. Ancak asıl sonucumuzun, Roma yollarının, her ne kadar ortadan kalkmış ve yeni yollarla kaplanmış olsa da, şehirlerin yoğunlaşmasına ve buralarda ekonomik hareketliliğe katkı sağlamış olması dikkat çekici.” diyor.

Çalışmadaki önemli bir soru neden ve sonuçla ilgili. Yani Romalıların yolları, güçlü ekonomik aktivitenin olduğu bölgelerde mi inşa ettikleri, yoksa ekonomik büyümeye yol açan şeyin yollar mı olduğu.

Ola Olsson, “Tüm bu araştırma alanındaki en büyük zorluk bu. Bu çalışmayı daha da ilginç kılan, yolların ortadan kalkmış olması ve Roma İmparatorluğu’nun yıkılmasından sonra Batı Avrupa’da yaşanan kaosun, ekonomik yapıları yeniden yönlendirmek için bir fırsat oluşturmuş olması. Buna rağmen kentsel doku devam etti.” diyor.

Doğu kesimlerde daha kötü gelişim

Çalışmanın bulgularını destekleyen bir diğer faktör, Roma İmparatorluğu’nun doğu kesimlerinde, Kuzey Afrika’da ve Orta Doğu’da olup bitenler. Burada tekerlekli ulaşım temelde 4. ila 6. yüzyıllarda terk edilerek yerini deve kervanlarına bırakmıştı.

Bölgedeki yollar giderek daha az kullanıldı ve bakımsız hale gelmesine izin verildi. Böylece krallığın batı kesimlerinin aksine eski yolların üzerine yeni yollar yapılmadı.

Ola Olsson, “Yollar anlamsızlaştı ve refahta aynı sürekliliği hiç görmüyoruz. Bölgenin ‘talih dönüşü’ denilen olaydan etkilendiği söylenebilir. Irak, İran ve Türkiye gibi medeniyeti erken gelişen ülkeler, bugün otokratik ve o zamanlar ekonomik çevrede olan ülkelere göre önemli ölçüde daha kötü ekonomik kalkınmaya sahip.” diyor.

Ola Olsson, “Altyapıya yapılan yatırımların, yapıldıktan sonra hem on yıllar hem de yüzyıllar sonra nasıl büyük ekonomik sonuçları olabileceği, bazı bölgelerin neden diğerlerinden daha gelişmiş olduğunu anlamak için önemli.” diyor. Ancak sonuçlar, günümüzün siyasi altyapı kararları için bir arka plan olarak da önemli olabilir.

“Örneğin İsveç’te, muhtemelen yeni demiryolu ana hatları inşa etmekten bahsediyoruz. 19. yüzyıldan itibaren ilki, İsveç’teki ekonomik faaliyet için büyük önem kazandı. Demiryolu için yeni uzantılar tartışıldı ve eğer inşa edilirlerse, bazı toplulukların büyük bir ekonomik destek elde etmesini bekleyebilirsiniz.”


Swedish Research Council. 15 Kasım 2022.

Makale: Carl-Johan Dalgaard et al. (2022). Roman roads to prosperity: Persistence and non-persistence of public infrastructure. Journal of Comparative Economics.

Arkeofili editöryel servisi. İletişim: arkeofili@gmail.com

You must be logged in to post a comment Login