Antik Diş, Mezolitik İnsanların Balık ve Bitki Yediğini Gösteriyor

Hırvatistan’daki bir mağarada bulunan 8.000 yıllık iskeletin dişinde mikroskobik balık ve bitki kalıntıları ortaya çıktı.

Mezolitik diş üzerinde balık pulu ve balık dokusuna dair izler taşıyor. C: Roma La Spienza Üniversitesi

Bir Hırvat adasındaki mağarada bulunan Mezolitik bir erkeğe ait iskelet kalıntıları üzerine yapılan analiz, dişteki dental plakta mikroskobik balık ve bitki kalıntılarını ortaya çıkardı, bu söz konusu dönem ve bölge için ilk keşif niteliğinde.

Bölgede Mezolitik iskelet kalıntıları üzerine yapılmış daha önceki analiz, günümüzde modern insanların yediklerinden pek de farklı olmayan, karasal, tatlısu ve deniz kaynaklı besinleri içeren daha çeşitli bir Akdeniz diyetinin varlığını göstermişti.

Bu yeni bulgu bölgedeki erken insanların diyetinde hem balığın hem de bitkilerin varlığına dair kanıt sunan tek iskelet numunesi olsa da araştırmacılar keşfin Adriyatik ve Akdenizli avcı toplayıcıların yaşam tarzına ilişkin önemli ipuçları sunduğu kanaatinde.

(10.000 Yıl Önceki İlk Britanyalı Koyu Tenli ve Mavi Gözlüydü)

Ekip genç erkek iskeletinin, daha çok diş plağı veya tartar olarak bilinen dental kalkulusü içine gömülmüş mikrofosillere rastladı, bunlar içerisinde ise balık pulu parçaları ve balık kası lifleri ortaya çıktı.

Analiz sonucunda dental kalkulus içinde ayrıca Akdenizin bu kısmındaki iskelet kalıntılarında daha önce saptanmamış bitki mikrofosillerine de rastlandı. Araştırmacılara göre dişlerde hem antik bitki hem de balık kalıntılarına rastlamak insan evrimini anlamada dental kalıntıların ne denli önemli olduğunu gösteriyor.

York Üniversitesi Arkeoloji Bölümü’nden Dr. Harry Robson, “Mezolitik dönem süresince balıkçılığın varlığı geçmişteki balıkçılıkla ilgili teknolojilerin yanı sıra balık kalıntılarıyla da ortaya konmuştu, ancak burada ilk kez insanların bu kaynakları tükettiğine veya dişlerini pul ayıklama faaliyetlerinde kullandıklarına dair doğrudan bir kanıt elde ediyoruz ki bu çok eşsiz bir durum.

MÖ geç 8. binyıla tarihlendirilen iskelet kemik kimyası açısında da önem arz ediyor. Stabil karbon ve azot izotopu analiziyle deniz kaynaklarının söz konusu bireyin sahip olduğu diyetin aralıksız bir zaman dilimi içerisinde temel bir öğesi olduğunu ortaya çıkardık” diyor.

Orkinos, uskumru ve çipuraya benzedikleri düşünülse de ekip balık pullarının hangi balık türüne ait olduğunu saptayamadı.

Bir mezarı olmasa da, 30 ila 40 yaşları arasında olduğu bilinen erkek bulunduğu noktaya muhtemel kasti olarak gömülmüştü. Deniz kaynaklarının uzun süreli tüketimi bu dönem ve bölge için oldukça nadir, ancak daha fazla iskelet buluntusu üzerine yapılacak dental analizler bu durumun erken insan diyetleri için yaygın olup olmadığını aydınlığa kavuşturmada yardımcı olabilir.

(Antik Genom Analizi Kuzey Avrupalı Nüfusun Tarihini Açığa Çıkarıyor)

Roma La Sapienza Üniversitesi’nden baş araştırmacı Profesör Emanuela Cristiani, “Bu heyecan verici, ama aynı zamanda şaşırtıcı bir bulgu. Elimizde bu döneme ait, deniz kaynaklarının uzun süreli tüketimini gösteren yalnızca üç iskelet kalıntısı var, dolayısıyla bu tür mikrofosilleri saptayabildiğinizde, anlayışımızda büyük bir atılım gerçekleşebiliyor.

Elimizdeki bilgi, Mezolitik dönem boyunca deniz organizmalarının önemini açığa çıkararak Akdeniz bölgesindeki avcı toplacıyı diyetine dair yeni bir perspektif sunuyor.

Analiz edilen bireyin dental kalkulusündeki yabani ot gruplarından elde edilen nişasta parçacıklarının geri kazanımı enerji yönünden zengin bitkilerin bölgedeki Holosen avcı toplayıcı beslenme alışkanlıklarının bir parçası olduğunu gösteriyor” diyor.

Science Daily. 31 Mayıs 2018.

Makale: Cristiani, E., Radini, A., Borić, D., Robson, H. K., Caricola, I., Carra, M., … & Vujević, D. (2018). Dental calculus and isotopes provide direct evidence of fish and plant consumption in Mesolithic Mediterranean. Scientific reports, 8(1), 8147.