Mikronezyalılar 1.800 Yıl Önce Köpekbalığı Avlıyordu

Güney Pasifik’in Neolitik sakinleri, birden çok köpekbalığı ve orkinos türü dahil, büyük ve hızlı deniz yırtıcılarıyla ziyafet çekiyordu.

Mikronezya’daki 1.800 yıllık bir yerleşimde bu eski öğünlerin kalıntılarını tanımlayan araştırmacılar, tarihöncesi avcı-toplayıcıların başvurduğu dikkat çekici balıkçılık stratejilerini ortaya koymaya başladı.

Yeni çalışma, yükselmiş bir mercan adası olan Fais’a odaklanıyor. Buradaki kazılar, köpekbalıkları ve skombridler (açık deniz türleri olan orkinos, palamut ve uskumruyu kapsayan grup) dahil kıyıdan uzak yaşayan balıkların tüketildiğine dair kanıtlar sundu.

Bununla birlikte, bu balıkları iskelet morfolojisine göre ayırt etmek oldukça güç. Çünkü köpekbalıklarının kemikleri yok; kemiklere göre daha kötü fosilleşen kıkırdaktan oluşuyorlar—bu nedenle adanın ilk sakinlerinin tam olarak hangi türleri yakalayıp yediği belirsizdi.

(İlgili: Mikronezya Adalarına Sanılandan Önce Yerleşilmiş)

Bu belirsizliği gidermek için araştırmacılar, sahada bulunan kemikleri analiz edip avlanan balıkların tam türünü belirlemek amacıyla Kütle Spektrometrisi ile Zooarkeoloji (ZooMS) adlı yöntemi kullandı. İncelenen 77 skombridden 75’i çizgili orkinos (skipjack tuna) çıktı; kalan örnekler ise sarı yüzgeçli orkinos (yellowfin tuna) ve wahoo (Acanthocybium solandri) olarak tanımlandı.

Öte yandan 54 köpekbalığının 20’si Karayip resif köpekbalığı (silky shark), 11’i Galapagos köpekbalığı olarak belirlendi. 17’si ise kesin olmamakla birlikte gümüş uçlu köpekbalığı (silvertip shark) olarak sınıflandırıldı.

İki beyaz uçlu köpekbalığı örneği de tespit edildi; kalan köpekbalığı kalıntılarının tür düzeyinde saptanması ise mümkün olmadı. Yine de bu tarihöncesi balıkçı topluluğun tükettiği türlerin geniş yelpazesi, hem kıyı hem de derin su ekosistemlerinde, sürü oluşturan balıkların yanı sıra zirve ve orta seviye yırtıcıları hedefleyen karmaşık av stratejilerine işaret ediyor.

Örneğin sarı yüzgeçli orkinoslar genellikle derin açık denizlerde bulunur; Galapagos köpekbalıkları ise engebeli resif ortamlarında yaşama eğiliminde. Çizgili orkinoslar çoğunlukla yüzeye yakın büyük sürüler hâlinde yüzerken, Karayip resif köpekbalıkları bu göç eden orkinos topluluklarına eşlik etme eğilimi gösterir.

Fais’ın Neolitik sakinlerinin avlarını tam olarak nasıl yakaladığı hâlâ bilinmiyor; ancak araştırmacılar, günümüz yerli Mikronezyalılarının “yüzeydeki köpekbalıklarını kalın hindistancevizi lifi halatı (sennit ipi) ile çepeçevre sararak” avladığını, “orkinosların ise çoğunlukla sahte yemler veya iğnelerle trolling yöntemiyle yakalandığını” not ediyor.

Ne yazık ki, söz konusu arkeolojik alanda bu tür balıkçılık donanımlarına rastlanmadı; bu da, tarihöncesi avcıların aynı yöntemleri kullanıp kullanmadığını anlamayı imkânsız kılıyor.

IFL Science. 3 Kasım 2025.

Makale: Boulanger, C., Ono, R., Intoh, M., & Buckley, M. (2025). ZooMS as a tool for understanding prehistoric pelagic fishing: Insights from archaeological shark and scombrid remains on Fais Island, Micronesia, over the last two millennia. Journal of Archaeological Science, 184, 106386.