Antik Mısır’ın Messi’si: Türünün İlk Örneği Aile Heykeli Keşfedildi

Antik Mısır’ın Beşinci Hanedan’ına tarihlenen ve Messi adında bir adama ait olan eşsiz heykel, Sakkara nekropolünde gün yüzüne çıkarıldı.

“Eşi benzeri olmayan” bu cenaze heykeli, adının “Messi” olabileceği düşünülen bir Mısırlı adama ait. Heykelde adamın yanında oldukça küçük ölçekte tasvir edilmiş eşi ve elinde bir kaz tutan daha da küçük kızları yer alıyor.

103 santimetreden biraz daha uzun ve kireçtaşından yapılmış heykelde “en dikkat çekici figür, sol ayağını öne atarak dimdik duran, gençliği, canlılığı ve gücü simgeleyen soylu bir adam” diye yazıyor araştırmacılar The Journal of Egyptian Archaeology dergisinde yayımlanan makalelerinde.

Heykelde ayrıca “daha küçük ölçekte diz çökmüş ve adamın sağ bacağına sarılmış olduğu düşünülen eşi” ile sol bacağının arkasında “muhtemelen kızı olduğu düşünülen bir kız çocuğu” da görülüyor. Kız çocuğu sol elinde bir kaz tutuyor ve “ağzını açmış kaz, görsel bir şekilde kazın öttüğünü” temsil ediyor.

(İlgili: Mısır’da Canopus Kararnamesi’nin Eksiksiz Kopyası Keşfedildi)

Arkeologlar heykeli 2021 yılında, Antik Mısırlıların binlerce yıl boyunca ölülerini gömdüğü geniş mezarlık alanı Sakkara’da buldular. Heykelde yazıt bulunmuyor, ancak tasarımına bakıldığında Beşinci Hanedan dönemine (yaklaşık MÖ 2.465 ila 2.323) tarihleniyor. Bu, Mısır’da piramitlerin inşa edildiği dönemdi. (Son kraliyet piramidi, MÖ 1.550 ila 1.525 yıllarında hüküm süren Kral I. Ahmose tarafından yaptırılmıştı. Daha sonraki krallar antik Teb yakınlarındaki Krallar Vadisi’ne gömüldü.)

“Heykeli kumların altında gizlenmiş halde buldum ve yakınında üzerinde ‘Messi’ adı yazılı sahte bir kapı vardı” diyor makalenin kıdemli yazarı ve eski Eski Eserler Bakanı Zahi Hawass. Sahte kapılar Mısır mezarlarında yaygındı ve Mısırlılar, ölen kişinin ruhunun bu kapılardan girip çıkabileceğine inanıyordu. “Messi”nin bu soylunun adı olabileceği düşünülüyor.

Heykelin “aileyle bir bağı” simgeliyor olabileceğini belirten Hawass, bunun “onların öbür dünyada da hayattaki gibi tekrar birleşeceklerini” temsil ettiğini söylüyor. Ayrıca “kaz tutan kız sahnesi günlük yaşamı yansıtıyor; mezar duvarlarında görülen sahnelerle benzer bir işlev taşıyor” diye ekliyor.

Adamın kadın ve kıza göre büyük boyutta tasvir edilmesi ise şaşırtıcı değil. Antik Mısır sanatında büyüklük çoğu zaman önemle eş anlamlıydı. Örneğin krallar ve mezar sahipleri genellikle çevresindekilerden daha büyük gösterilirdi.

“Eşi benzeri olmayan” keşif

Hawass, “Bu heykel, Mısır sanatında eşi benzeri görülmemiş bir heykel” diyor. Hawass, makaleyi Mısır’daki Benha Üniversitesi’nde Heykel, Mimari Formasyon ve Restorasyon Bölümü Başkanı Sarah Abdoh ile birlikte kaleme aldı. Heykel “Eski Krallık’taki bilinen diğer aile heykellerinden farklı; tüm figürler tamamen üç boyutlu işlenmiş, yalnızca kız çocuğu yüksek kabartma şeklinde sunulmuş.”

Hawass’a göre bu çarpıcı sanatsal tercih, heykeli Eski Krallık döneminden bilinen türünün tek örneği yapıyor. O döneme ait Mısır heykellerinde üç boyutlu işleniş ile yüksek kabartmanın birlikte kullanılması olağandışı bir durumdu.

“Sanatçı, tek bir anıt içinde iki heykel geleneğini birleştirerek dikkat çekici bir deneysel ruh sergilemiş” diyor Hawass. “Bu nedenle bu heykel, Eski Krallık Mısır sanatını yeniden anlamamıza katkı sağlayan benzersiz bir başyapıt olarak öne çıkıyor.”

Live Science. 29 Eylül 2025.

Makale: Hawass, Z., & Abdoh, S. A. (2025). Family Statue from Gisr el-Mudir (Saqqara). The Journal of Egyptian Archaeology