Neandertaller, Mağara Aslanı Kemiklerini Aletlere Dönüştürmüş

Günümüz Belçikasında yaşamış olan Neandertaller, 130.000 yıl önce mağara aslanının kemiklerinden bir tür İsviçre çakısı yapmış.

Daha önce iyi korunmuş bir Neandertal çocuğunun kalıntılarının da bulunduğu, son derece önemli Scladina Mağarası’nda ortaya çıkarılan bu eski aletler, soyu tükenmiş kuzenlerimizin Avrasya’nın en korkutucu yırtıcısını pratik amaçlarla kullandığına dair ilk kanıtları sunuyor.

“Araştırmamızda, Scladina’da mağara aslanı kalıntılarından yapılmış kemik aletlerin keşfi, Paleolitik arkeolojik kayıtlarda son derece nadir ve benzersiz bir bulgu niteliği taşıyor” diye yazıyor yeni çalışmanın yazarları. “Bu hayvan kalıntıları, mağara aslanı kemiklerinden yapılmış aletlere dair bilinen en eski kanıtı sunuyor” diye ekliyorlar.

(İlgili: Neandertaller 48.000 Yıl Önce Mağara Aslanlarını Avlıyordu)

Tarihöncesi insanların büyük kedileri avladığına dair arkeolojik kayıtlar son derece nadir. Bilinen en eski örnek, İspanya’daki ünlü Gran Dolina Mağarası’ndan geliyor. Burada, büyük olasılıkla Homo heidelbergensis olan Neandertal öncesi bir insan türü, yaklaşık 300.000 yıl önce aslanları (Panthera leo fossilis) avlamıştı. Bunun dışında, Almanya’daki Neandertallerin bir mağara aslanının postundan giysi yaptığı biliniyor (Panthera spelaea).

Ancak yeni çalışma, bazı Neandertal gruplarının mağara aslanlarını yalnızca avlamakla kalmayıp, kemiklerinin alet yapımına uygun biçim ve boyutta olması nedeniyle onları özellikle hedef aldığını gösteriyor. Bu topluluklar dev yırtıcılardan korkmamış olmalı; çünkü Scladina Mağarası’nda bulunan kemik koleksiyonunun büyük bir bölümü mağara ayısı kemiklerinden yapılmış aletlerden oluşuyor.

Çalışmada betimlenen bu kedigillerin kalıntıları hakkında araştırmacılar, yetişkin bir mağara aslanının uzun uzuv kemiklerinin, art arda yeniden şekillendirilip farklı amaçlarla kullanılarak “çok işlevli” aletlere dönüştürüldüğünü açıklıyor. Araştırmacılar toplamda dört adet bu türden alet keşfetti. Bunların tamamı, başka taş aletlerin kenarlarını düzeltmekte kullanılan “rötuş aletleri” olarak tanımlanıyor.

Ancak bu aletlerin, rötuş aleti olarak kullanılmadan önce farklı işlevlere sahip olduğu düşünülüyor. Örneğin, bulunan nesnelerden biri, uç kısmı kasıtlı olarak eğimlendirilmiş olduğundan dolayı, daha önce keski olarak işlev görmüş olabilir.

Araştırmacılar ayrıca, bu mağara aslanı aletlerinde görülen “chaîne opératoire” (üretim sırasındaki adımlar zinciri) yapısının, Scladina’daki diğer tüm kemik aletlerle – mağara ayısı kemikleri dahil – birebir aynı olduğunu belirtiyor. Bu durum, Neandertallerin ayılara veya aslanlara sembolik bir anlam yüklemediklerini, sadece kemiklerin alet yapımına uygunluğuna göre seçim yaptıklarını gösteriyor.

Mağara aslanı özelinde ise, Neandertaller bu hayvanın kaval kemiğini (tibia) özellikle seçmişti; çünkü bu kemiğin boyutu, şekli ve “yapısal bütünlüğü” bu tür alet yapımı için idealdi. Araştırmacılar, “Bu seçim süreci, tür bazlı tercihler yerine pratik kaygılara dayalı kasıtlı seçimleri yansıtarak, malzeme özelliklerine ve alet tasarımına dair gelişmiş bir anlayışı ortaya koyuyor” sonucuna varıyor.

IFL Science. 8 Temmuz 2025.

Makale: Abrams, G., Auguste, P., Pirson, S. et al. (2025). Earliest evidence of Neanderthal multifunctional bone tool production from cave lion (Panthera spelaea) remains. Sci Rep 15, 24010.