Samsun’daki Gladyatör Diodorus, Hakemden Şikayet Ediyor

Samsun’da bulunan ve hakemden şikayet eden bu mezartaşı, gladyatör dövüşlerinde hakemlerin rolüne dair önemli bilgiler veriyor.

Gladyatör Diodorus’un Mezar Taşı olan bilinen bu eser, MS 2. ila 3. yüzyıla tarihleniyor ve Samsun’da (antik Amisos) bulundu. Günümüzde ise Brüksel’de, Musée du Cinquantenaire’de sergileniyor.

Mezar taşındaki yazıtta şöyle yazıyor:

“İşte burada yatan, zafer kazanmış ama talihsiz Diodorus. Rakibim Demetrius’u yıktıktan sonra onu hemen öldürmedim. Ancak öldürücü Kader ve summa rudis’in haince entrikası beni öldürdü…”

Modern sporlarda olduğu gibi, hakem kararları bir oyunun seyrini değiştirebilir—ama antik Roma’da, bu kararlar hayatınıza mal olabilirdi. Gladyatör Diodorus’un mezar taşı, hakemin rakibine dövüşe devam etme izni vermesiyle Diodorus’un ölümüne yol açan o trajik anı anlatıyor. Rakibi Demetrius’u yendikten sonra, hakem (summa rudis olarak bilinir) dövüşü devam ettirdi ve bu, Diodorus’un ölümüyle sonuçlandı.

(İlgili: 1.800 Yıl Önce Çanakkale’deki Bu Adamı Eşinin Sevgilisi Öldürmüş)

Bu yazıt, gladyatör dövüşlerini yöneten kuralların nadir bir kanıtını sunuyor ve summa rudis’in bu kuralları yorumlamadaki önemli rolünü gösteriyor. Roma tarihçisi Michael Carter’a göre, bu kuralları anlamak, seyircilerin bu acımasız fakat düzenlenmiş gösterileri nasıl deneyimlediğini kavramak için anahtar niteliğinde”

Diodorus, aslında rakibi Demetrius’u yenmiş ve kılıcını almış olmasına rağmen -bu mermer mezar taşında tasvir edilen an- hakem müdahale etti ve Demetrius’un ayağa kalkıp dövüşmeye devam etmesine izin verdi, bu karar Diordorus’un ölümüne yol açtı. Ancak arenada gladyatörlerle birlikte summa rudis olarak bilinen bir görevli olan hakem, bu kararı verme hakkına sahip miydi?

Roma dünyasındaki büyük popülaritelerine rağmen, gladyatör dövüşlerinin kuralları hakkında şaşırtıcı derecede az şey biliniyor. Brock Üniversitesi’nden Roma tarihçisi Michael Carter, sahneye ve mezar taşına birlikte odaklanarak, gladyatörün ciddi şekilde zarar görmeden önce teslim olma hakkı da dahil olmak üzere, dövüşenleri yöneten kuralların gerçekten var olduğuna dair nadir kanıtlar bulduğunu düşünüyor.

Mezar taşı ayrıca summa rudis’in kuralları yorumlamak için müdahale edebildiğini de açıkça ortaya koyuyor. Carter, yarışmaların gerçekte nasıl işlediğini anlamanın, seyircilerin bu merkezi sosyal aktiviteyi nasıl deneyimlediğini anlamak için anahtar olduğuna inanıyor.