Çin’de 250 Milyon Yıllık Zırhlı Deniz Sürüngeni Ortaya Çıkarıldı

Prosaurosphargis yingzishanensis adlı yeni keşfedilen tür, yaklaşık 1.5 metre uzunluğa ve osteoderm isimli kemiksi pullara sahipti.

Yeni bir çalışmaya göre bir zamanlar günümüzde Güney Çin olan bölgenin sığ sularında yüzen ve vücudu pullarla kaplı olan 250 milyon yıllık antik deniz sürüngeni, zırhlı deniz sürüngenlerinin aile ağacına ve ilk ne zaman ortaya çıktıklarına dair ipuçları taşıyor olabilir.

Prosaurosphargis yingzishanensis adlı yeni keşfedilen tür, 2019’da Çin’in Hubei Eyaleti’ndeki Yingzishan Taş Ocağı’nda keşfedilen kısmi bir iskelet sayesinde tanımlandı. P. yingzishanensis, Saurosphargidae adı verilen ve diğer deniz sürüngenlerinden çok daha tıknaz görünmelerine neden olan geniş sırt kaburgalarına sahip zırhlı deniz memelileri grubunu kapsayan bir ailenin üyesi. (“Sauorsphargidae” kelimesi, Yunanca kertenkele anlamına gelen “sauros” ile deri sırtlı kaplumbağa anlamına gelen “sphargis” kelimelerinin bir kombinasyonundan oluşuyor.)

Araştırmacılar P. yingzishanensis‘i 8 Ağustos 2023’te Evolutionary Biology adlı dergide yayımlanan çalışmalarında detaylandırdılar.

(İlgili: İngiltere’de 150 Milyon Yıllık ‘Deniz Canavarı’ Bulundu)

P. Yingzishanensis‘in uzunluğu neredeyse 1.5 metreye ulaşıyordu ve vücudu, günümüzde yaşayan pek çok sürüngenin yanı sıra zırhlı dinozorlar ile bazı fare kuyruklarında da bulunan osteodermler yani vücut pulları ve plakaları ile kaplıydı. Çin’deki Hefei Teknoloji Üniversitesi ile Polonya Bilim Akademisi’nde paleobiyolog olan çalışmanın başyazarı Andrzej Wolniewicz, “P. Yingzishanensis muhtemelen o dönemin ekosisteminde yaşayan nispeten büyük deniz sürüngenlerinden biriydi.” diyor.

Şimdiye dek keşfedilen en eski saurosphargidler, günümüzden yaklaşık 245 milyon yıl önceye, Orta Trias Devri’ne dayanıyordu. “Bilim insanları P. Yingzishanensis‘in bu daha yeni tarihli saurosphargidlerin doğrudan atası mı yoksa ayrı bir tür mü olduğunu bilmiyor.” diyor Wolniewicz: “Fakat yeni keşfedilen türün genel vücut planı, bütün grubun önceden yanlış sınıflandırıldığına işaret ediyor.”

Uzunca bir süredir saurosphargidler, “placodont” adlı zırhlı kaplumbağa benzeri canlıların ve “plesiosaur” adlı uzun boyunlu yırtıcıların dahil olduğu soyu tükenmiş deniz sürüngenlerini kapsayan farklı bir grup olan sauropterygianların kardeş ailesi olarak düşünülüyor.

Wolniewicz, “Fakat araştırmacılar, P. yingzishanensis ile bazı plesiosaur benzeri sauropterygianlar arasında çok sayıda benzerlik olduğunu belirtiyor; bu durum, iki grubun düşünülenden daha yakın akraba olabileceklerini gösteriyor.” diyor. Sonuç olarak çalışmanın yazarları, saurosphargidlerin sauropterygianların alt grubu olarak yeniden sınıflandırılması gerektiğini düşünüyor.

Ayrıca araştırmacılar, sauropterygianların yanı sıra ihtiyozorlar ve thalattosaurların dahil olduğu ichthyosauromorphlar gibi diğer deniz sürüngeni gruplarının Archelosauria adlı grupla düşünülenden çok daha yakından ilişkili olabileceğini düşünüyor. Archelosauria, hem günümüzde yaşayan hem de soyu tükenen kaplumbağalar ve archosaurları kapsıyor ki bunlar arasında timsahgiller ve kuşlar da yer alıyor.

“Kuşlar hariç tüm bu gruplar arasındaki geniş vücut zırhı çeşitliliği, aynı zamanda bu grupların sahip oldukları kemik kaplamaların sığ su habitatlarında yaşamak için kilit nokta olduğunu gösteriyor.” diyen Wolniewicz ekliyor: “Bu ağır zırh, yırtıcılara karşı koruma sağlamanın yanı sıra deniz sürüngenlerini ağırlaştırıp pek çok avın bulunduğu deniz tabanında beslenmelerini sağlayarak suya batmama ile ilgili sorunlarının üstesinden gelmeye yardımcı olmuş olabilir.”

Araştırmacılar, P. yingzishanensis fosilinin bulunduğu bölgenin antik sürüngen grupları arasındaki boşluğu dolduracak ve evrimsel tarihteki eksik bilgileri tamamlayacak daha çok antik tür ortaya çıkaracağını umuyorlar.

Live Science. 23 Ağustos 2023.

Makale: Wolniewicz, A. S., Shen, Y., Li, Q., Sun, Y., Qiao, Y., Chen, Y., … & Liu, J. (2023). An armoured marine reptile from the Early Triassic of South China and its phylogenetic and evolutionary implications. Elife, 12, e83163.