Bu Kadın Neden Kafatasında Çivi Deliği ile Gömüldü?

Sardinya’da MÖ 3. yüzyılda yaşamış bu kadının, epilepsi nöbeti sırasında düşerek ölmüş olabileceğine dair kanıtlar ortaya çıktı.

Antik Sardinya’dan bir kadının alışılmadık şekilde yüzüstü gömülmesini araştıran yeni bir çalışma, kadının epileptik nöbet sırasında düşerek ölmüş olabileceğine dair işaretler ortaya koydu.

Yeni bir araştırmaya göre, 2.000 yıldan daha uzun bir süre önce Sardinya’da öldüğü sırada kafatasına çivi çakılmış olması muhtemel genç bir kadının garip bir şekilde yüzüstü gömülmesi, epilepsiyle ilgili eski inançların bir sonucu olabilir.

(İlgili: Bu Kadında Sıradışı Bir Kemik Oluşumu Bulundu)

Journal of Archaeological Science Reports dergisinde yer alan bir araştırmaya göre, yüzüstü gömülmek, bireyin bir hastalıktan muzdarip olduğunu gösterirken, kadının kafatasındaki çivi şeklindeki alışılmadık bir delik, o dönemde tıbbi bir inanış olan epilepsinin başkalarına yayılmasını önlemeye yönelik bir tedavinin sonucu olabilir.

Epilepsinin artık diğer insanlara bulaşmayan bir beyin rahatsızlığı olduğu biliniyor, ancak çalışmanın ortak yazarı Dario D’Orlando’ya göre, kadının öldüğü dönemde, mezardaki kişiyi öldüren hastalığın tüm topluluk için bir sorun olabileceği fikri vardı.” diyor.

Sıra dışı mezar, Sardinya’nın güney kesiminde Cagliari’nin yaklaşık 30 kilometre kuzeyinde yer alan Monte Luna Nekropolü’ndeki bir mezarda bulundu. Mezar alanı ilk olarak MÖ 6. yüzyıldan sonra Pön halkı tarafından kullanılmış ve MÖ 2. yüzyıla kadar kullanılmaya devam etmişti.

Pön Nekropolü

Monte Luna nekropolü 1970’lerde kazıldı ve son çalışma mezarın fotoğraflarına ve kadın iskeletinin yeni bir incelemesine dayanıyor.

Mezardaki çanak çömlekler, kadının MÖ 3. yüzyılın son on yılında ya da MÖ 2. yüzyılın ilk on yılında gömüldüğünü gösteriyor. Bu dönem, yüzlerce yıldır Pön veya Fenike kültürünün merkezi olan Sardinya’nın, Kartaca’ya karşı MÖ 264’ten 241’e kadan süren Birinci Pön Savaşı’nın sona ermesinden bu yana Roma egemenliği altına girdiği bir dönemdi.

Genç kadının leğen kemiği, dişleri ve diğer kemiklerine dayanan iskeleti üzerine yapılan yeni bir analiz, öldüğünde 18 ila 22 yaşlarında olduğuna dair daha önceki bir tahmini doğruladı.

Analizler ayrıca ölmeden kısa bir süre önce, ya da öldüğü sırada kafatasında travma olduğunu gösterdi. Arkeologlar iki tür travmaya dair kanıt buldular: muhtemelen epileptik nöbet sırasında kazara düşme sırasında meydana gelmiş olabilecek künt kuvvet travması ve kafatasında antik bir Roma çivisinin çarpmasıyla uyumlu kare şeklinde bir delik şeklinde keskin bir cisimle yaralanma. Bu tür çiviler Sardinya’daki çeşitli arkeolojik alanlarda da bulunmuştu.

D’Orlando, çivinin neden olduğu keskin bir cisimle yaralanmanın, kadının ölümünden sonra epilepsisinin bulaşmasını” önlemek için yapılmış olabileceğini söylüyor.

Antik Sardinya’da Tıbbi İnançlar

D’Orlando, bu tür bir tedavinin, bazı hastalıkların o dönemde tüm Akdeniz’de bilinen “miasma” adlı kötü havadan kaynaklandığına dair bir Yunan inancına dayanıyor olabileceğini söylüyor.

Yazarlar, aynı yöntemin MS 1. yüzyılda Yaşlı Plinius olarak bilinen Romalı general ve doğa tarihçisi Gaius Plinius Secundus tarafından da tarif edildiği ve bu kişinin hastalığının yayılmasını önlemek için vücut parçalarının çivilenmesini tevsiye ettiğini bildiriyor.

D’Orlando, kafatasını çivileme uygulamasının ve belki de kadının alışılmadık şekilde yüzüstü gömülmesinin, Antik Roma fikirlerinin kırsal Sardinya’ya girmesiyle açıklanabileceğini söylüyor.

Fakat Brown Üniversitesi’nde arkeolog olan ve çalışmaya dahil olmayan Peter van Dommelen, Sardinya’daki kültürün Roma egemenliğine rağmen kararlı bir şekilde Pön olarak kaldığını söylüyor.

“Kültürel olarak konuşursak, özellikle de burası gibi bir kırsal yerlerde, ada Pön olarak kalmaya devam ediyor. İnsanların yaptıklarının tamamen Pön gelenekleri tarafından yönlendirildiğini görmek için Roma dünyasına bakmaya gerek yok.”

Live Science. 21 Şubat 2023.

Makale: Paba, R., D’Orlando, D., Willis, A., Lugliè, C., & Domett, K. (2023). An unusual case of prone position in the Punic/Roman necropolis of Monte Luna in Sardinia (Italy): A multi-disciplinary interpretation of Tomb 27. Journal of Archaeological Science: Reports, 48, 103846.