Kibyra Antik Kenti’ndeki Anıtsal Çeşme Restore Edildi

Burdur’daki Kibyra Antik Kenti’nde kazı çalışmalarında bulunan 2.000 yıllık anıtsal çeşme restore edildi, Mayıs ayında tekrar su akacak.

Yuvarlak planlı çeşme yapısının restorasyonu, konik çatısının bir kısmı haricinde toplam 168 orijinal parça kullanılarak tamamlandı. Yapının, 2023 yılı Mayıs ayında aslına uygun olarak kullanılabilmesi hedefleniyor.

2006 yılından beri kazı çalışmalarının sürdüğü Burdur’daki Kibyra Antik Kenti’nde, 2016 yılında anıtsal bir çeşme bulundu. Sütunlarla taşınan konik bir çatıya sahip anıtsal çeşmenin, Kibyra Antik Kenti için oldukça önemli ve nadir bulunabilecek bir yapı olduğu belirtiliyor. Aradan geçen zaman içinde çeşme için restorasyon projesi hazırlandı ve faaliyete geçildi.

Antik kentin agorasının üçüncü terasında kazı çalışmalarında ortaya çıkan çeşme yuvarlak planlı ve Kibyra için oldukça önemli. Çünkü daha önce burada anıtsal bir çeşme bulunmamıştı.

Kibyra Antik Kenti Kazı Heyeti Başkanı Yrd. Doç. Dr. Şükrü Özüdoğru, çeşmeyle, kentin su ihtiyacının nasıl karşılandığı, agorada mimari görsellik ve estetiğin nasıl yansıtıldığı bilgilerine ulaştıklarını söylüyor.

Özüdoğru, “Özellikle agoranın üçüncü terası, sosyal ve kültürel anlamda kentin kalbi sayılabilecek bir merkez. Çeşme için bu meydanın en görkemli anıtı diyebiliriz.” diyor.

2016 yılında kazıları tamamlanan çeşmenin aslında 2018 yılında faaliyete geçirilmesi planlanıyordu. (İlgili: Kibyra Antik Kenti’nde Yeni Bulunan 2000 Yıllık Çeşmeden Tekrar Su Akacak)

Söz konusu anıtsal çeşme, Roma döneminde, milattan sonra 23 yılında Kibyra’da meydana gelen büyük deprem sonrasında, kentin yeniden planlanıp kurulduğu bir aşamada inşa edilmişti.

Kazılar Dairesi Başkanlığı yaptığı açıklamada çeşme hakkında şunları söylüyor: “Kibyra Antik Kentinde yuvarlak planlı çeşme yapısının restorasyonu, konik çatısının bir kısmı haricinde toplam 168 orijinal parça kullanılarak tamamlandı. Yapının, 2023 yılı Mayıs ayında aslına uygun olarak kullanılabilmesi hedefleniyor.”

“Daire formunda iki havuzdan kentin dört farklı yönüne su dağıtımı sağlanıyordu. Restorasyonda yerine koymadığımız tek parça, kazılar sonucu ortaya çıkardığımız heykeller oldu. Bu iki heykelin orijinalleri Burdur Müzesi’nde sergileniyor. Biz bunların imitasyonlarını yaptırıyoruz. Tıpkı antik dönemde olduğu gibi su, mitolojik kahraman Herakles’in üzerine uzandığı aslan postu ile şarap tanrısı Dionysos’un uzandığı panter postundaki aslan ve panter heykellerinin ağzından havuzlara akmış olacak.”

Kibyra Antik Kenti

Miliaslı kolonistlerce MÖ 300’lerde Pisidia-Karia-Frigya ve Likya arasında, bugünkü Gölhisar ilçesinde kurulmuş köklü bir devlet geleneğine sahip Kibyra Antik Kenti, stadionu, meclis binası, agorası ile oldukça önemli bir antik kent. 

MÖ 1. yüzyıldan itibaren stadionunda gladyatörlere gösteri yaptırılan antik kentteki kazılarda üzerinde gösteri dövüşlerinin canlandırıldığı çok sayıda gladyatör frizleri bulundu. “Gladyatörler kenti” olarak da bilinen kentin stadionuna doğru nekropol alanından geçen anıtsal bir yol üzerinde gladyatörlere ait mezarlar bulunuyor.

Amasyalı gezgin Strabon’un kayıtlarına göre, Kibyralılar aslen Lidyalı olup buradan göç ederek Kabalis bölgesine gelmişler ve çok geçmeden yerleşim alanlarını değiştirerek çevresi 100 stadia’ya ulaşan bir kent kurmuşlardı. 2006 yılında başlatılan arkeolojik kazılara ve arkeoloji kaynaklarına bakıldığında kent 30.000’i aşkın piyade ve 2.000 üzerinde atlı askeri birliği ile Türkiye’deki antik döneme ilişkin en uzun gladyatör frizlerinin bulunduğu militarist karakteri ile öne çıkıyor. Kentin stratejik konumu sebebiyle bölgedeki 25 kentin yargı merkezi misyonunu da üstlendiği biliniyor. Kent aynı zamanda antik çağda at yetiştiriciliği alanında o kadar nam salmış ki ‘hızlı koşan atların şehri’ olarak anılmaya başlanmıştı. Kibyra’da demir işçiliğinin de bir meslek olmaktan öteye geçerek sanatsal bir boyuta ulaştığı kazılardan elde edilen buğular sonucu anlaşılıyor.

Yine de kentin en güçlü zamanını Roma döneminde yaşadığını söylemek mümkün ve bugün görülebilen tüm mimari kalıntıları Roma Dönemine ait. MS 23 yılında meydana gelen büyük bir deprem sonucunda kent yerle bir oldu. Dönemin Roma İmparatoru Tiberius’un 5 yıl için vergi affı getirmesi ve para yardımında da bulunmasıyla birlikte kent yeniden inşa edilebildi ve Kibyralılar imparatora olan minnettarlıklarını kentlerinin adını “Caesarea Kibyra = İmparatorun Kibyrası” olarak değiştirerek gösterdiler.