Nero, Roma Yanarken Gerçekten Lir mi Çaldı?

İmparator Nero, Roma yanarken keman çaldığı için Roma İmparatorluğu’nun en kötü şöhretli hükümdarları arasında yer alıyor. Peki bu doğru mu? Ve Nero kötü itibarını gerçekten hak ediyor mu?

Tüm hikayelerde olduğu gibi, kaynağı dikkate almalıyız.

15 Aralık MS 37’de doğan Nero, Roma’nın beşinci imparatoru ve imparatorluğu kuran hanedan olan Julio-Claudian’ların sonuncusu oldu.

Nero, annesi Genç Agrippina (büyük dedesi Augustus idi) İmparator Caligula tarafından sürgüne gönderildiğinde sadece 2 yaşındaydı. Nero’nun babası Gnaeus Domitius Ahenobarbus, Nero 3 yaşındayken öldü ve onu halasının bakımına bıraktı. Caligula MS 41’de öldürüldüğünde ve yerine İmparator Claudius geçtiğinde, Nero daha sonra amcası Claudius ile evlenen annesi Agrippina ile tekrar bir araya geldi.

(İlgili: İmparator Nero Kimdi?)

Biyolojik bir oğlu olmasına rağmen Claudius, büyük yeğeni ve üvey oğlu Nero’yu varisi olarak atadı ve Nero MS 54’te 16 yaşında iktidara geldi. Ancak saltanatı kısa sürdü: Nero, MS 68’de 30 yaşında kendi canını aldıktan sonra öldü.

Roma tarihçileri, Nero’nun Agrippina’yı ve iki karısını öldürdüğünü, yalnızca sanatıyla ilgilendiğini ve imparatorluğu yönetmeye çok az ilgi duyduğunu iddia ettiler. California Üniversitesi’nde fahri araştırma profesörü Harold Drake, “Ancak Nero için kaynaklarımız ondan nefret eden insanlar. Şöhretinin büyük kısmının bizim için düşmanları tarafından yazıldığını her zaman akılda tutmak gerekir.” diyor.

British Museum’da Nero Projesi’nin küratörlüğünü yapan arkeolog Francesca Bologna, Nero’nun anlatılarının onu olabilecek en kötü şekilde temsil etmeye hevesli olduğunu belirtiyor.

Drake, MS 64 Temmuz’unda Nero’nun Antium’da (şu anda İtalya’nın Anzio sahil kasabası olan) tatil yaptığını ve daha sonra Büyük Roma Yangını olarak bilinecek olayı öğrendiğini söylüyor. Yangın bir hafta sonra sönmeden önce, Roma’nın 14 bölgesinden 10’u yanmıştı ve 500.000 ila 1 milyon insanın yaşadığı bir şehirde binlerce kişi her şeyini kaybetmişti.

Nero, hemen Roma’ya geri döndü. Drake, Nero’nun acil durum barınağı ve halk için yiyecek ve içecek malzemeleri ayarladığını ve barınak için kendi sarayını ve bahçelerini açtığını belirtiyor.

Öyleyse, yangın başladığında Nero Roma’da değilse, imparatorluğun başkenti yanarken “keman çaldığı” söylentisinin kaynağı nedir?

Nero kendini bir müzisyen olarak görüyordu. “Yardım çalışmaları sırasında bir noktada, bir söylentiye göre, başka bir büyük yangın hakkında şarkı söyleyerek kendini teselli etti – Troya’nın düşüşü.”

Drake, “Yangınla başa çıkmak için elinden gelen her şeyi yapmıştı ve bitkindi. Sanatsal bir eğilime sahip olduğundan, bu felaketi, Romalıların efsanevi Aeneas aracılığıyla soyundan geldiklerini düşündükleri Troya’nın düşüşüne benzeterek kendini teselli etti.” diyor.

Ancak Nero, Roma yanarken müzik çalsa bile, yaylı çalgılar 1000 yıl daha popüler olmayacağı için keman kullanamazdı. Bunun yerine, Nero kendisine eşlik etmek için muhtemelen yedi telli portatif arp benzeri bir enstrüman olan bir cithara kullanıyor olmalıydı.

Böyle davranan Romalılar için emsal vardı. Örneğin tarihçi Polybius, Romalı general Scipio Aemelianus’un Kartaca’nın yıkılışını izlerken Homeros’un İlyada adlı eserinden alıntı yaparak şöyle dediğini yazmıştı: “Ve kutsal Ilium’un, Priam’ın ve Priam’ın iyi mızraklı halkının düşeceği bir zaman gelecek.” Drake, “Kartaca’yı düşünmüyordu, Romalıları da benzer bir kaderin beklediğinden korktuğunu ifade ediyordu.” diyor.

Drake’e göre, Büyük Roma Yangını’nın ardından Nero, ev sahiplerine mülklerini enkazdan temizlemeleri ve yeniden inşa etmeye başlamaları için mali teşvikler teklif etti, müteahhitlerin ahşap yerine taş kullanmaları, caddeleri düzleştirmeleri ve genişletmeleri konusunda ısrar etti ve şehir için yeterli su kaynağı sağladı. Drake, “Bu bir delinin faaliyeti gibi mi görünüyor?” diyor.

Öyleyse tarih neden Nero’yu kötü bir hükümdar olarak hatırlıyor olabilir? Modern dünyanın Nero hakkında bildiği hemen hemen her şey iki kaynaktan geliyor: Romalı senatörler ve Hıristiyanlar. Her ikisi için de Nero bir düşmandı.

Drake, “Genel olarak, senatörler, bazen suikast planları yaparak ve ardından imparator düşmanlıkla tepki verdiğinde öfkelenerek, yenilenmiş bir cumhuriyet fantezilerini şımartmayı severdi.” diyor.

Hıristiyanlara gelince, Romalı senatör ve tarihçi Tacitus, yangından Nero’nun sorumlu olduğuna dair bir söylenti dolaşmaya başladığından, kendisinin Hıristiyanlar arasında bir günah keçisi aradığını öne sürdü. Sonuç, birçok kişinin çarmıha gerilmesi, yangınlar ve diğer yollarla ölmesiydi. Drake, bu durumun Hıristiyanların Roma İmparatorluğu’ndan görecekleri zulüm için Nero’yu suçlamasına neden olduğunu söylüyor.

Drake, “Hıristiyanların halkın öfkesinden muzdarip olduklarından şüphe etmek için hiçbir neden göremiyorum. Ancak Nero, suçu kendinden uzaklaştırmak için bundan faydalandı mı, yoksa halkın baskısına mı boyun eğiyordu?” diyor.

“Nero’nun yaptığı her şeyi sadece kötü basından muzdarip diye haklı çıkarma tuzağına düşmek istemiyorum. Nero, tartışmasız bir şekilde öğretmenleri tarafından aşırı şımartıldı ve diğer zamanlardaki diğer tiranlar gibi, eylemlerinde çok daha keyfi davrandı.”

Sonuç olarak, Nero bir deli olmasa da, saltanatı boyunca giderek daha istikrarsız hale geldiğinden şüphe etmek için çok az neden var.

Büyük Roma Yangını’ndan sonra, bir grup soylu ona suikast düzenlemeye çalıştı ve “Nero and the Art of Tyranny” kitabının yazarı Hareth Al Bustani’ye göre Nero giderek daha fazla paranoyaklaştı.

Live Science. 10 Eylül 2022.