İsrail, 2.700 Yıllık Nadir İbranice Papirüsü Açıkladı

Paleografi ve karbon-14 tarihleme yöntemleriyle doğrulanan 2.700 yıllık papirüs parçasında “İsmail” yazıyor.

İsrail Eski eserler yetkilisi yaptığı açıklamada, İsrail’in uzun süredir Montana’da ikamet eden bir kişinin elinde bulunan ve yaklaşık 2.700 yıl öncesine ait İbranice bir yazıt taşıyan daha önce bilinmeyen eski bir papirüs elde ettiğini söyledi.

Arkeologlar, dört satır yazıya sahip, bir posta pulundan çok az daha büyük olan papirüs parçasının, bölgeden Geç Demir Çağı’na ait sadece birkaç taneden biri olduğunu söylüyor.

(İlgili: Ölü Deniz Parşömenlerini Kim Yazdı?)

İsrail Eski Eserler Kurumu, metnin yazı stilinin, papirüsün radyokarbon tarihleme kullanarak belirlenen yaşıyla eşleştiğini belirtiyor.

Yahudiye Çölü parşömenleri biriminin yöneticisi Joe Uziel, radyokarbon tarihi ve paleografik stilin eşleşmesinin, bunun modern bir sahtekarlık olmadığından çok emin olmalarını sağladığını söylüyor.

Üzerinde, İncil’deki Ishmael (İsmail) adı geçen papirüs, muhtemelen geçen yüzyılda Yahudiye Çölü’ndeki bir mağaradan yağmalanmıştı.

Papirüsün kökeni ve çölden altmış yıl önce Montana’ya ve şimdi Kudüs’e yolculuğu belirsizliğini koruyor.

Eski eserler yetkilileri, Montana sakininin adını vermeyi reddetti, ancak adamın annesinin, söz konusu eseri 1965’te Ürdün yönetimi altındaki Doğu Kudüs’ü ziyareti sırasında aldığını ve Amerika Birleşik Devletleri’ne getirdiğini söyledi.

O dönemde yürürlükte olan Ürdün yasası, eski eserlerin satışını ciddi şekilde kısıtladı ve eski eserler bakanının izni olmadan eserlerin ihracını yasakladı. Kadının ise böyle bir yetkiye sahip olup olmadığı belli değil.

Washington’daki İncil Müzesi’nde bulunanlar da dahil olmak üzere, son yıllarda antika piyasasında ortaya çıkan Ölü Deniz yakınlarındaki kurak bölgeden çok sayıda parşömen parçasının sahte olduğu kanıtlandı.

Eski eserler yetkilileri, papirüsü, elinde tuttuğu diğer iki eski İbranice parçayla birlikte Kudüs’teki laboratuvarlarında basına gösterdi. Bunlardan biri, 1950’lerde Ölü Deniz yakınlarındaki bir mağarada bulundu, diğeri ise 2016 yılında eski eser karaborsasından ele geçirildi ve bir mağaradan yağmalandığına inanılıyor.

İsrailli eski eser hırsızlığı önleme biriminin başkanı Eitan Klein, Montana’lı adamın annesinin, nesneyi daha çok “Kando” olarak bilinen, Beytüllahim merkezli bir antika satıcısı olan Khalil Iskander Shahin’den satın almış olabileceğini söylüyor. Kando, orijinal olarak keşfedilen Ölü Deniz Parşömenlerinin çoğunu takas etmişti. Ya da papirüs, Kudüs’teki Rockefeller Müzesi küratörü tarafından kendisine verilmiş olabilir.

Her ikisi de günümüzde ölmüş olan Shahin veya müze müdürünün papirüsü nasıl elde ettiği belirsizliğini koruyor.

Kimliği belirsiz Montanalı adama, annesinin ölümünden sonra papirüs miras kaldı. İsrailli bir akademisyen, bir meslektaşının yayınlanmamış makalelerinde daha önce belgelenmemiş bu metnin bir fotoğrafını fark etti ve daha sonra eserin sahibini bulan Klein’ı bilgilendirdi.

Klein, adamın 2019’da Kudüs’e davet edildiğini ve tarafların, papirüsün İsrail makamlarına verilmek üzere bir anlaşmaya vardıklarını söyledi.

The Associated Press. 7 Eylül 2022.