Şempanzeler, Kendi Türlerine Ait Kafataslarını Tanıyabiliyor

Şempanzeler, beynin yüzleri algılama yeteneğiyle bağlantılı olarak, bir kafatasının şempanze benzeri olduğunu biliyor gibi görünüyor.

Şempanzelerin türlerinin ölü üyeleriyle etkileşime girdiği, cesetleri tekrar ziyaret ettiği ve hatta yas tutma benzeri davranışlar sergilediği biliniyor. Fillerin de bunu yaptığı ve hatta fil iskeletleriyle etkileşime girdiği biliniyor.

Fakat şempanzeler, kendi türlerine ait iskeletler söz konusu olduğunda onları tanıyabiliyor mu? Daha önce, bilim topluluğu buna çok az ilgi göstermişti. Belki de şempanzelerin şempanze iskelet anatomisi hakkında çok az bilgiye sahip olduğu veya hiç bilgisi olmadığı varsayılıyordu. Son zamanlarda karşılaştırmalı tanatoloji alanı bu tür bir soruyu araştırdı.

André Gonçalves liderliğindeki bir araştırma ekibi, şimdi şempanzelerin görsel dikkatlerini bir dizi türdeş ve türdeş olmayan kafatasları görüntüsünde test etti.

Gonçalves, “Dört farklı türü temsil eden yüzlerin, kafataslarının ve kafatası şeklindeki taşların görüntülerini kullandık.” diyor.

(İlgili: Quiz: Canlıların İskeletlerini Ne Kadar Tanıyoruz?)

Araştırmacılar, şempanze kafataslarının yüz benzeri ipuçlarına, genel hatlara ve muhtemelen yüzleri algılamak ve işlemek için evrimleşmiş beyin bölgeleri ağını harekete geçiren genel göz-burun-diş düzenine sahip olduğunu öne sürüyorlar.

Basitçe söylemek gerekirse, şempanzeler, beynin yüzleri algılama yeteneğiyle bağlantılı pareidolia fenomeniyle ilgili olarak, bir kafatasının şempanze benzeri olduğunu biliyor gibi görünüyor.

Gonçalves, “Bu, bulutlar ve kayalar gibi şeylerde neden yanıltıcı yüzler gördüğümüzü ve primat kafataslarının doğadaki herhangi bir şey kadar yüz benzeri olduğunu açıklar.” diyor.

Royal Society Open Science’da yayınlanan bu bulgular, Afrika filleriyle yapılan önceki saha deneyleriyle eşleşti. 2006 yılında, Karen McComb ve Sussex Üniversitesi’ndeki ekibi, Afrika fillerinin kafataslarına ve dişlerine diğer tüm uyaranlardan daha fazla ilgi gösterdiğini buldu.

Ama mekanizmalar aynı olmayabilir. Gonçalves’e göre, yabani filler muhtemelen geçmiş deneyimlere dayanarak bu kafataslarıyla etkileşime girdi. Ancak fil kafatasları, iletişimleri için önemli olan kulaklar ve hortum gibi birçok önemli yüz özelliğini kaybeder. Öte yandan şempanze kafatasları, genel yüz düzenlemelerini kafatası halinde iken de korur.

Gonçalves ve ekibi, şempanzelerin görsel dikkatiyle ilgili hipotezlerini test etmek için, şempanzelerin tam olarak nereye baktıklarını ve ne kadar süreyle baktıklarını haritalamak için bir göz takip cihazı kullanarak bir dizi üç deney gerçekleştirdi.

Sonuçlar, şempanzelerin yalnızca şempanze yüzlerini tercih etmediğini, aynı zamanda en uzun ve en dikkatli şekilde dişlere bakarak, şempanze kafataslarına da benzer bir önyargı sergilediklerini gösteriyor.

Araştırma ekibi, şempanzelerin kendi türlerinden bir kafatasına baktıklarını “bilip bilmediklerini” kesin olarak belirlemese de, şempanzelerin zihninde neler olup bittiğine dair spekülasyonlara yer var.

Gonçalves, “Yabani bir şempanze bir kafatası bulduğunda, muhtemelen kendi kafatasına benzerliği nedeniyle ona karşı daha dikkat edecektir.” diyor.

Kyoto University. 7 Nisan 2022.

Makale: Gonçalves, A., Hattori, Y., & Adachi, I. (2022). Staring death in the face: chimpanzees’ attention towards conspecific skulls and the implications of a face module guiding their behaviour. Royal Society open science, 9(3), 210349.