Zincirlenmiş İskelet, Roma Britanya’sındaki Köleliği Yansıtıyor

İngiltere’de MS 226 ve 427 yılları arasında köleleştirilmiş bir adam, ayak bileklerinde ağır demir pranga ve bir asma kilitle gömülmüş.

Rutland’da öldüğünde 20’li yaşlarının sonlarında veya 30’lu yaşlarının ortalarında olduğu düşünülen bu adam, Britanya’da Roma hakimiyetinden kalma bu biçiminde zincirlenmiş bilinen ilk kişi.

Great Casterton’da bir evin eklentisi üzerinde çalışan inşaatçılar, radyokarbon tarihleme yöntemiyle MS 226-427 yıllarına tarihlenen iskeleti buldu.

Londra Arkeoloji Müzesi’nden (MOLA) arkeologlar, Britannia dergisinde yayınlanan sonuçlarla “uluslararası açıdan önemli” bulguyu ortaya çıkarmak, belgelemek ve analiz etmek için bölgeye geldi.

(Pompeii’de Bir Efendi ve Kölesinin Kalıntıları Bulundu)

Kölelik Roma İmparatorluğu boyunca yaygın olsa da, buluntu, Roma Britanya’sında tanımlanan kilitlenebilir ayak bileği prangaları takan bir adamın gömülmesine ilişkin ilk örnek ve bu, hayattayken kötü muamele görmüş ve istismar edilmiş olabileceğini düşündürüyor.

MOLA’da uzman olan Michael Marshall, “Birini bu şekilde zincirlemek, muhtemelen onun bir köle olduğunun oldukça iyi bir göstergesi. Sadece bu değil, aynı zamanda oldukça kötü muamele görmüş gibi görünüyor, çünkü tüm köleler hayatlarını prangalar içinde yaşamazlar, özellikle bir ceza biçimi gibi görünüyor. Ya kaçmaya çalışan birine bir cevap niteliği taşıyordu ya da başka şekillerde ‘sahibiyle’ kötü bir ilişkisi vardı.” diyor.

Adamın kimliği hiçbir zaman kesin olarak bilinemeyecek olsa da araştırmacılar onun fiziksel olarak zorlu bir yaşam sürdüğünü düşünüyor. Üst bacak kemiklerinden birindeki kemikli mahmuz, düşme veya kalçaya darbe gibi travmatik bir olaydan veya aşırı, tekrarlayan fiziksel aktivite ile dolu bir yaşamdan kaynaklanmış olabilir. Ancak, yarası ölmeden önce iyileşmişti. Dolayısıyla ölüm nedeni bilinmiyor.

Ceset ayrıca garip bir pozisyonda gömülmüştü, hafifçe sağ tarafına dönüktü ve sol tarafı bir eğim üzerindeydi. Bu da onun uygun bir mezardan ziyade gayri resmi bir şekilde bir çukura gömüldüğünü düşündürdü.

Yaklaşık 60 metre ötede bir Roma mezarlığı olmasına rağmen, adamın bu mezarlığın dışında gömülü olduğu anlaşılıyor, bu da onu içeride gömülü olan insanlardan ayırmak için bilinçli bir çaba olduğunu gösteriyor.

Marshall, “Cesedin yakındaki bir Roma mezarlığının dışında olduğunu düşünüyoruz ve neredeyse bir çukura atılmış gibi görünüyor, bu da prangalarla birlikte alındığında, vücuda kötü muamele ve oldukça fazla saygısızlık anlamına geliyor.” diyor.

Köleler çok nadiren prangalarla gömülürdü. Marshall, bu prangaları “oldukça büyük demir parçaları ve oldukça karmaşık nesneler” olarak tanımlıyor. Genellikle köleler gömülmeden önce bu demir parçalar çıkarılırdı.

Araştırmacılar, adamın öbür dünyada bir cezalandırma yolu veya başkalarına bir uyarı olarak prangalar ile gömülmüş olabileceğini öne sürüyor.

“Bu uygulama, ya sistemli bir kötü muamele modelinin parçası, ya da sahibine güçlük çıkarttığı için prangalarla gömülmek gibi bir cezanın sonucu olabilir. Birinin bir şey anlatmaya çalıştığı fikrini aklımdan çıkaramıyorum. Belki kişinin bir köle olduğunu ve ölse bile köle olarak kalacağı söylenmek istenmiş olabilir, ya da bir tür büyülü ya da dini boyutu olabilir.”

Marshall, Roma yazılı belgelerinin, hayaletlerin yürümesini veya insanların ölümden dönmesini engellemek için demir objelerin kullanılabileceğine dair inançlar olduğunu öne sürdüğünü de sözlerine ekledi.

“Yani birisinin bir kişiye inanılmaz derecede kötü davranıp davranmadığını merak ediyorsunuz ve kişi öldüğü zaman şüpheli bir kişiyse bunun sonuçları konusunda endişeleniyorlar. Eylemlerinin sonuçlarının ne olabileceği konusunda bazı endişeleri var ve belki de birini ayakları zincirlenmiş halde gömmek bunu aşmanın bir yolu.”

MOLA arkeoloğu Chris Chinnock şunları ekledi: “Büyük Casterton’da köleleştirilmiş bir kişinin mezarının tesadüfen keşfedilmesi, bize köleleştirilmiş insanların kalıntılarının tanımlanmasının genellikle zor olsa da, Roma hakimiyetindeki Britanya’da var olduklarının tartışılmaz olduğunu hatırlatıyor.”

The Independent. 7 Haziran 2021.

Makale: Chinnock, C., & Marshall, M. (2021). An Unusual Roman Fettered Burial from Great Casterton, Rutland. Britannia, 1-31.