Maya Kentinde Ünlü Teotihuacan Yapısının Kopyası Bulundu

Maya kenti Tikal’de ortaya çıkarılan bir piramit ve avlu, bir zamanlar 1.000 kilometre uzaktaki Teotihuacan’ın buradaki elçiliği olabilir.

Milattan sonra 16 Ocak 378, antik Maya tarihinde bir dönüm noktası oldu. O gün, yabancılar günümüzde kuzey Guatemala’da bulunan Maya şehri Tikal’e geldi ve Tikal’in kralı öldü. Kısa bir süre sonra, fetheden kralın oğlu Tikal’in yeni hükümdarı oldu.

Pek çok arkeolog, bu işgalcilerin 1000 kilometre uzaklıktaki bir metropol olan, günümüzde Mexico City’nin yakınında, heybetli piramitleri ve geniş merkezi caddesi ile ünlü Teotihuacan’dan geldiğini düşünüyor. Ancak Tikal’deki yeni bir keşif, Teotihuacan’ın Maya şehrinde muhtemelen onu fethetmeden çok önce bir karakolunun olabileceğini ortaya koyuyor. Bu durum, Teotihuacan’ın imparatorluğunun parçalanmış bir ittifaktan doğduğu fikrini güçlendiriyor ve müttefiklerin düşman haline geldiği çok önemli anlara ışık tutabilir.

(Maya Seçkinleri Çok Uzaktaki Teotihuacan’da Yaşıyordu)

California State Polytechnic Üniversitesi’nde çalışmaya dâhil olmayan arkeolog Claudia García-Des Lauriers, bulgunun “çok heyecan verici” olduğunu söylüyor. Ayrıca kentler arasındaki erken bağlantıların “nispeten diplomatik ve dostça” olduğunu ve aniden bir şeylerin ters gittiğini öne sürüyor.

Keşif, orman veya farklı yer örtüsünün gizlediği eski binaları hassas bir şekilde haritalandırmak için lazer darbeleri kullanan bir teknik olan lidar ile Tikal bölgesinde 2018 yılında yapılan bir araştırma sayesinde yapıldı. Haritaların bir zamanlar sadece bir tepeyi gösterdiği şehrin güney kesiminin doğu tarafında lidar, bir piramitin de bulunduğu büyük bir kapalı avlu ortaya çıkardı. Arkeologlar yeni görüntüleri incelediklerinde, tasarımının Teotihuacan’da kale olarak bilinen ikonik bir yapının daha küçük bir versiyonu gibi göründüğünü fark ettiler.

Tikal’in kalesinin Teotihuacan ile başka bir bağlantısı olup olmadığını anlamak için Maya Kültürel ve Doğal Miras Vakfı’nda (PACUNAM) arkeolog olan Edwin Román Ramírez kazılara başladı. Román Ramírez ve ekibi, kale ve yakınlardaki diğer iki binada yapılan kazılarda, bazıları orta Meksika’dan gelen yeşil obsidiyenden yapılmış Teotihuacan tarzı silahlar, Teotihuacan’ın dini ve siyasi törenlerinde kullanılan buhurdan parçaları, Teotihuacan’ın yağmur tanrısının oymaları ve hatta Teotihuacan tarzı adakların bulunduğu bir mezar ortaya çıkardı.

Koronavirüs salgını, yapının radyokarbon tarihlendirmesini geciktirdi. Ancak yapının derinliklerinde bulunan seramik tarzları, Tikal’in kalesinin ilk olarak, Teotihuacan’ın işgal ettiği düşünülen tarihten yaklaşık 100 yıl önce, yani milattan sonra 300 civarında inşa edildiğini gösteriyor. Bu, daha sonra bozulan dostane bir ilişkiye işaret ediyor.

Román Ramírez, bulguyu PACUNAM ve Guatemala Antropoloji ve Tarih Enstitüsü’nün ev sahipliğinde düzenlenen bir basın toplantısında duyurdu.

Román Ramírez, “Bunu yapanların Teotihuacan’dan olduğunu kesin olarak söyleyemeyiz. Ama kesinlikle kültür ve geleneklerini çok iyi bilen insanlardı, hatta uzaktaki şehrin yağmur tanrısına tapıyorlardı.” diyor. Ekibi, kökenlerine dair daha fazla ipucu için mezarlardaki izotopları inceleyecek. Bu, bir kişinin hayatının farklı noktalarında nerede yaşadığını ortaya çıkarabilir.

Francisco Marroquín Üniversitesi’nden arkeolog Bárbara Arroyo da bu kanıtı bekliyor olacak. Arroyo sadece bir sezonluk kazıdan sonra, Tikal’in kalesinin Teotihuacan’ınkine benzediğini kesinlikle doğrulamak için çok erken olduğunu düşündüğünü belirtiyor.

Yine de, bulgu, Teotihuacan’ın kalbinde elit bir Maya yerleşkesinin son keşfinin ayna görüntüsü. Duvarları, arkeologların Maya soylularının veya diplomatlarının orada yaşayıp yaşamadığını merak etmesine neden olan, çok sayıda renkli Maya tarzı duvar resimleriyle süslenmişti. Duvar resimleri paramparça edilip, derin bir şekilde gömüldü ve bu, tam da milattan sonra 378’de Tikal’in işgali zamanına denk gelip, diplomasiden şiddete ani bir geçişi ima ediyordu.

Benzer şekilde, Román Ramírez, Tikal’in kalesinin ilk inşa edilmesinden birkaç on yıl sonra, Teotihuacan’da kullanılan bir mimari teknik olan sıkıştırılmış toprak ve sıva kullanılarak aniden yeniden modellendiğini görebiliyor.

Ekibi Teotihuacan’daki Maya duvar resimlerini bulan California Üniversitesi, Riverside’dan arkeolog Nawa Sugiyama, “Kazılarımızda gördüğümüz ani değişiklik, Tikal’e de yansımış olabilir” diyor. Öyleyse Teotihuacan’ı düşman edip, eski arkadaşı Tikal’i işgal ettiren şey neydi? Bu gizem çözülmeyi bekliyor.

Science Magazine. 8 Nisan 2021.