Vezüv Yanardağı, Pompeii Halkını 15 Dakika İçinde Öldürmüş

Araştırmalara göre, MS 79’da Vezüv tarafından salınan dev bir kül ve gaz bulutunun Pompeii sakinlerini öldürmesi yaklaşık 15 dakika sürdü.

Antik Roma kentinden kaçamadıkları için ölen tahmini 2.000 kişi, lavlardan dolayı değil, gazlar ve küller tarafından boğulmuş ve binlerce yıl sonra fiziksel varlıklarının bir izini bırakacak şekilde volkanik döküntülerle kaplanmıştı.

Yapılan çalışma, volkanın patlamadan dakikalar sonra, piroklastik akış adı verilen antik Roma kentine çarpan yoğun, hızlı hareket eden katılaşmış lav parçaları, volkanik kül ve sıcak gaz akışının süresini ortaya çıkardı.

Vezüv Gözlemevi kıdemli araştırmacısı Roberto Isaia, “Ölümcül bulutun sıcaklığı 100 derecenin üzerindeydi ve CO2, klorürler, akkor kül partikülleri ve volkanik camdan oluşuyordu.” diyor.

(Pompeii’de Benzersiz Bir Tören Arabası Bulundu)

“Çalışmanın amacı, piroklastik akışların Vezüv’e yaklaşık 10 km mesafedeki Pompeii yerleşim bölgesi üzerindeki etkisini anlamaya ve ölçmeye çalışmak için bir model geliştirmekti.”

Çalışma, sakinlerin kaçamadığını ve ölenlerin çoğunun evlerinde ve yataklarında ya da şehrin sokaklarında ve meydanlarında boğulduğunu doğruladı. Isaia’nın modeli, gazların, külün ve volkanik parçacıkların şehri 10 ila 20 dakika içinde yutmuş olması gerektiğini tahmin ediyor.

“Patlamadan sonra Pompeii’ye düşen kaya yağmuru nedeniyle düzinelerce insanın ölmüş olması muhtemel, ancak çoğu boğularak ölmüştü.” diyen Isaia, piroklastik akışın patlamadan birkaç dakika sonra Pompeii’ye ulaşmış olması gerektiğini de sözlerine ekliyor.

“Cehennem bulutunun içindeki o 15 dakika geçmek bilmez olmalıydı. Sakinler neler olduğunu tahmin edemezlerdi. Pompeii insanları depremlerle yaşadılar, ancak patlamalarla değil, bu yüzden şaşırdılar ve kül bulutu yüzünden öldüler.”

Araştırma, piroklastik akışları patlayıcı püskürmelerin “en yıkıcı etkisi” olarak tanımladı. “Ortaya çıkan volkanik küller, volkanın yamaçları boyunca saatte yüzlerce kilometre hızla, yüksek sıcaklıklarda ve yüksek konsantrasyonda partiküllerle akar.”

Bugün, Pompeii kalıntıları, Roma’daki Kolezyum’dan sonra İtalya’nın en çok ziyaret edilen ikinci arkeolojik alanı ve geçen yıl yaklaşık bir milyon turist çekti.

(Volkanik Patlama Antik Roma Kenti Pompeii’yi Nasıl Korudu?)

Bari Üniversitesi’nden Profesör Pierfrancesco Dellino, “Piroklastik akışların özelliklerini ve nüfus üzerindeki etkisini izlemek için, Vezüv’ün geçmişteki patlamaları sırasında jeolojik kayıtlardan başlayarak olanları yeniden inşa edebilmek çok önemli.” diyor.

Bu çalışmada benimsenen bilimsel yaklaşım, piroklastik yataklarda yer alan ve Pompeii patlamasının yeni yönlerini açıklığa kavuşturan bilgileri ortaya çıkarıyor ve Vezüv’ün davranışını sivillerin korunması açısından da yorumlamak için değerli bilgiler sağlıyor.

The Guardian. 22 Mart 2021.

Makale: Dellino, P., Dioguardi, F., Isaia, R., Sulpizio, R., & Mele, D. (2021). The impact of pyroclastic density currents duration on humans: the case of the AD 79 eruption of Vesuvius. Scientific Reports, 11(1), 1-9.