İlk Defa Kuluçkada Fosilleşmiş Dinozor Bulundu

Çin’de 70 milyon yıl öncesinden kalma, yumurtalar ile dolu yuvasında kuluçkaya yatan bir dinozorun fosilleşmiş kalıntıları bulundu.

Söz konusu fosil, Mezozoik Çağ’ın (genellikle ‘Dinozorlar Çağı’ olarak bilinir) 145 milyon yıl ila 66 milyon yıl öncesine uzanan üçüncü ve son dönemi olan Kretase Dönemi’nde gelişen, kuş benzeri bir theropod dinozor grubu olan oviraptorosaur’a ait.

Yeni örnek, Çin’in güneyindeki Jiangxi Eyaletindeki Ganzhou şehrinde, 70 milyon yıllık en üst Kretase dönemi kayalardan elde edildi.

(Büyük Dinozorlar Yumurtaları Kırmadan Nasıl Oturuyordu?)

Dr. Shundong Bi, “Yuvalarında korunmuş dinozorlar ve fosil embriyoları çok nadir görülür. İlk kez, tek bir muhteşem örnekte, embriyoları barındıran yumurtalarla dolu bir yuvada oturan, kuş olmayan bir dinozor bulundu.” diyor.

Fosil, kuş benzeri bir kuluçka pozisyonunda en az 24 yumurtadan oluşan bir yuva üzerinde çömelmiş büyük, muhtemelen yetişkin bir oviraptoridin eksik bir iskeletinden oluşuyor. Bu yumurtalardan en az yedisi, içindeki yumurtadan çıkmamış oviraptorid embriyolarının kemiklerini veya kısmi iskeletlerini barındırıyor.

Embriyo gelişiminin geç aşaması ve yetişkinin yumurtalara yakınlığı, hayvanın modern kuş kuzenleri gibi yuvasında kuluçkaya yatma eyleminde öldüğünü güçlü bir şekilde gösteriyor. Bu durum, daha önce yuvaların üzerinde bulunan diğer birkaç oviraptorid fosilinden yola çıkılarak önerildiği gibi, yumurtalarını kendi hallerine bıraktıkları ya da sadece timsahlar tarzı korudukları görüşüne ters düşüyor.

Dr. Lamanna, “Bu tür bir keşif, yani bir davranışın fosilleşmesi, dinozorlarda nadir görülen bir olay. Daha önce yuvalarında birkaç yetişkin oviraptorid bulunmasına rağmen, bu yumurtaların içinde hiç embriyo bulunamamıştı. Yeni örnekte, yavrular yumurtadan çıkmaya neredeyse hazırdı, bu da bize bu oviraptoridin oldukça uzun bir süredir yuvasına baktığını şüphe götürmez bir şekilde anlatıyor. Bu dinozor, yavrularını beklerken nihayetinde hayatından olan şefkatli bir ebeveyndi.” diyor.

Ekip ayrıca, yumurtaların kuşlar benzeri yüksek sıcaklıklarda kuluçka edildiğini gösteren oksijen izotop analizleri gerçekleştirerek, yetişkinin yuvasında kuluçka sırasında öldüğü hipotezine daha fazla destek sağladı.

Dahası, tüm embriyolar iyi gelişmiş olsa da, bazıları diğerlerinden daha olgun görünüyor ve bu da aynı yuva içindeki oviraptorid yumurtaların biraz farklı zamanlarda yumurtadan çıkıyor olabileceğini düşündürüyor. Asenkron yumurtadan çıkma olarak bilinen bu özellik, oviraptoridlerde ve bazı modern kuşlarda bağımsız olarak evrimleşmiş gibi görünüyor.

Yeni oviraptorid örneğinin bir başka ilginç yanı ise yetişkinin karın bölgesinde bir çakıl kümesi bulunması oldu. Bunlar neredeyse kesinlikle gastrolitler veya “mide taşlarıydı”, yani dinozorun yiyeceklerini sindirmesine yardımcı olmak için kasıtlı olarak yutulan taşlardı.

Bir oviraptoridde ilk kez şüphesiz gastrolitler bulunuyor ve bu nedenle, bu taşlar bu hayvanların diyetlerine yeni bakış açıları sağlayabilir.

Dr. Xu, “Sadece bu tek fosilde ne kadar biyolojik bilginin yakalandığını düşünmek olağanüstü. Bu örnekten uzun yıllar öğreneceğimiz çok şey var.” diyor.

Science China Press. 9 Mart 2021.

Makale: Bi, S., Amiot, R., de Fabrègues, C. P., Pittman, M., Lamanna, M. C., Yu, Y., … & Xu, X. (2020). An oviraptorid preserved atop an embryo-bearing egg clutch sheds light on the reproductive biology of non-avialan theropod dinosaurs. Science Bulletin.