11.500 Adet Hindi Tüyüyle Yapılmış Antik Battaniye

Hindi tüylerinden yapılmış 800 yıllık bir örtü, kuşların Pueblo kültüründeki önemine tanıklık ediyor.

Yeni bir akademik bildiriye göre Güneybatı Amerika’nın antik yerlileri, hindi tüyünden battaniye yapabilmek için yaklaşık 11.500 adet tüy kullandılar. Bu tür battaniyeleri yapan insanlar, günümüzde yaşayan Hopiler, Zuniler ve Rio Grande Puebloları gibi Pueblo yerlilerinin atalarıydılar.

Washington State Üniversitesi arkeologları önderliğindeki bir ekip; Güneydoğu Utah’ta bulunan, yaklaşık 800 yıllık, 99×108 cm’lik hindi tüyü battaniyeyi, nasıl yapıldığını daha iyi anlayabilmek amacıyla inceledi. Çalışmaları; şu anda Edge of the Cedars State Park Müzesi’nde sergilenen battaniyeyi yapmak için binlerce ince vücut tüyünün 180 metrelik yukka lifi kordonuna sarıldığını ortaya çıkardı.

(Eski Çikolata Kapları Günümüz Yerlileri Hakkında Ne Anlatıyor?)

Araştırmacılar aynı zamanda Idaho’daki etik ve yasal bayilerden alınan yabani hindilerin postlarındaki tüyleri sayarak battaniyeyi yapmakta kullanılan tüyleri elde edebilmek için kaç tane hindi gerekmiş olabileceğine dair bir tahminde bulunmaya çalıştılar. Çalışma gösterdi ki, battaniyeyi yapabilmek için, tüylerin uzunluğuna bağlı olarak değişiklik gösterdiği göz önüne alındığında 4 ila 10 arasında hindinin tüylerine ihtiyaç duyuluyordu.

“Yalıtım sağlama görevi gören hindi tüyünden yapılmış battaniyeler ya da giysiler, günümüzde Güneybatı Amerika’nın dağlık bölgelerinde yaşayan kadim halkların ataları tarafından yaygın olarak kullanılıyordu fakat nasıl yapıldıklarına dair çok az şey biliniyordu çünkü dayanıksız yapıları nedeniyle bu tür dokuma kumaşlardan çok azı günümüze ulaşabilmişti.” diyor Washington State Üniversitesi’nde fahri antropoloji profesörü olan ve bildirinin başyazarlığını yapan Bill Lipe.

“Bu çalışmanın amacı, hindi tüyü battaniyelerin üretimine ışık tutmak ve tüy tedariği için hindi yetiştirmenin ekonomik ve kültürel yönlerini keşfetmekti.”

Hayvan postları, kürkleri ve tüylerinden yapılmış giysiler ve battaniyelerin; Güneybatı Amerika’nın dağlık bölgelerindeki ilk yerleşimlerin çoğunun 1.524 metreden daha da yüksek rakımlara yapıldığı göz önüne alındığında, insanların soğuğa, yüksek enlemlere ve yüksek rakımlı çevrelere yayılmasında kritik önemi olan yenilikler olduğu varsayılıyordu.

Lipe ve diğerlerinin daha önceki çalışması; MS ilk iki yüzyılda battaniyelerin yapımında tavşan derisinden şeritlerin yerini hindi tüylerinin almaya başladığını gösteriyor. Etnografik veriler; battaniyelerin kadınlar tarafından yapıldığını ve soğuk havalarda pelerin, uyurken battaniye ve cenazelerde ise defnedilenin sargısı olarak kullanıldığını ileri sürüyor.

“Puebloların atalarının çiftçi popülasyonu büyüdükçe, muhtemelen, tüylü battaniyelerin binlercesi aynı anda ortalıkta dolaşımaya başlamıştı.” diyor Washington State Üniversitesi’nde antropoloji asistan profesörü ve çalışmanın ortak yazarı Shannon Tushingham. “Büyük ihtimalle Pueblo halkının çocuktan yetişkine her üyesi bu battaniyelerden birine sahipti.”

Çalışmanın bir diğer ilginç bulgusu ise şuydu: Pueblo insanları tarafından giysi yapma amacıyla kullanılan hindi tüyleri; canlı kuşlardan, kuşların tüy dökme dönemlerinde, onlara hiçbir şekilde acı vermeden toplanıyordu. Bu durum, bir kuşun 10 yılı aşabilen yaşam süresi boyunca tüylerinin sürdürülebilir bir şekilde birkaç kez toplanmasını sağlıyordu. Arkeolojik kanıtlar, hindilerin; evcilleştirildikleri dönem olan milattan sonraki ilk yıllardan, bölgedeki yabani hayvanların soyunun aşırı avlanma nedeniyle tükendiği MS 1100 – 1200’lere kadar besin kaynağı olarak kullanılmadıklarını belirtiyor.

Arkeolojik alanlarda bulunan ve hindilerin besin kaynağı olarak kullanılmaya başlandığı dönemden önceye ait olan kemiklerin çoğu; ritüel amacı veya kültürel önem taşıyan bir nedenle kasten gömülmüş yetişkin kuşlara ait eksiksiz iskeletlerdi. Bu gömülme türü, daha fazla hindi yenmek için yetiştirilmeye başlandığında bile varlığını sürdürmüştü.

“Çalışmamız için incelediğimiz battaniye -tahminimizce MS 1.200’lerin başında- yapıldığında tüylerin tedarik edildiği kuşlar, neredeyse ev halkı için önemli bir bireymiş gibi muamele görüyor ve bir bütün halinde gömülüyordu.” diyor Lipe.

“Hindilere ve onların tüylerine gösterilen bu saygı, bugün Pueblo dansları ve ritüellerinde açıkça görülebilir. Hindi tüyleri, sembolik ve kültürel açıdan önemli kartal tüyleriyle bir arada kullanılır.”

Araştırmacılar çalışmalarının uzun vadede, insanların, hindilerin Güneybatı boyunca Yerli Amerikan kültürleri için ifade ettiği önemi anlamasına yardımcı olacağı konusunda umutlu.

“Hindiler, Avrupalılar 1500-1600’lerde ayak bastığında Kuzey Amerika’da evcilleştirilmiş birkaç hayvandan biriydi.” diyor Tushingham. “Bu hayanlar, Puebloların yaşamlarında kültürel anlamda önemli bir role sahipti ve öyle de olmaya devam etti. Umuyoruz ki bu çalışma, bu önemli ilişkiye ışık tutmaya yardımcı olur.”

Washington State University. 25 Kasım 2020.

Makale: Lipe, W. D., Tushingham, S., Blinman, E., Webster, L., LaRue, C. T., Oliver-Bozeman, A., & Till, J. (2020). Staying warm in the upland southwest: A “supply side” view of turkey feather blanket production. Journal of Archaeological Science: Reports, 102604.