125 Milyon Yıl Önce Canlıyken Gömülen Dinozor Bulundu

Yaklaşık 125 milyon yıl önce, iki dinozor bir yeraltı yuvasında uyuyakaldılar ve muhtemelen volkanik bir patlama sonucu diri diri gömüldüler.

Yaklaşık 1,1 metre uzunluğundaki bu iki sürüngenin bozulmadan korunmuş kalıntıları o kadar sakin görünüşlüydü ki, araştırmacılar yeni keşfedilen türe Changmiania liaoningensis adını verdiler. Bu, Çince “Liaoning’de ebedi uyuyan” anlamına geliyor.

Araştırmacılar bu çalışmayı, “Her iki Changmiania liaoningensis örneğinin, dinlenirken aniden çökmüş bir yeraltı yuvasında hapsolduğu ve bu durumun mükemmel gerçekçi duruşlarını açıkladığı ve kalıntılarının neden elementler veya leş yiyen hayvanlar tarafından zarar görmediği” hipotezi üzerine hazırladılar.

(Dinozorların Büyük Boyutunun Sırrı Hafif Kemiklerinde Olabilir)

Çin’in kuzeydoğusundaki Liaoning eyaletindeki Çinli çiftçiler, şu anda Liaoning Paleontoloji Müzesi’nde bulunan bu iki örneği keşfetti. Çin, Arjantin ve Belçika’dan uluslararası bir paleontolog ekibi daha sonra “ebedi uyuyan’ın” benzersiz anatomisini incelemek için çalışmalara başladı.

Ekibin analizleri, C. liaoningensis‘in, Iguanodon ve hadrosaurlar veya ördek gagalı dinozorlar gibi iki ayak üzerinde yürüyen bir tür otçul dinozor olan erken bir ornitopod olduğunu ortaya çıkardı. Araştırmacılar, C. liaoningensis’in güçlü arka ayakları ve uzun, sert kuyruğuna bakarak hızlı bir koşucu olduğunu tahmin ediyorlar.

Dahası, C. liaoningensis, muhtemelen, dinozorlar arasında nadir görülen ve emsali de olmayan kendi yer altı yuvasını oyup yaşayama yöntemini kullanan uzman bir dinozordu.

Belçika Kraliyet Doğa Bilimleri Enstitüsü’nde paleontolog olan kıdemli araştırmacı Pascal Godefroit yaptığı açıklamada, “İskeletin bazı özellikleri, Changmiania’nın bugünkü tavşanların yaptığı gibi kendine yuva kazabileceğini gösteriyor. Boynu ve ön kolları çok kısa ama sağlam, kürek kemikleri yuva kazarak yapan omurgalıların karakteristik özelliğidir ve burnunun üst kısmı kürek şeklinde.” diyor.

Pompeii’nin (yıkılan ancak MS 79’da Vezüv Yanardağı’ndaki bir patlama ile ürkütücü bir şekilde korunmayı başarmış Roma şehri) Kretase dönemi versiyonu gibi eski bir volkanik patlama ile korunduğu düşünülen bu fosillerin bulunduğu Lujiatun Yatakları, olağanüstü fosillerle ünlüdür. Bu bölgedeki diğer 3D fosiller, bazı dinozorların yavrularının üzerine titreyen ebeveynler olduğuna ve opossum (Amerika keseli sıçanı) büyüklüğündeki memelilerin bir zamanlar küçük dinozorlarla ziyafet çektiğine dair kanıt sağlıyor.

İki C. liaoningensis dinozorunun durumunda araştırmacılar, “Changmiania iskeletlerini içeren yuvaların, volkanik malzeme akışı sırasında çöktüğü varsayılabilir. Alternatif olarak Changmiania örneklerinin, volkanik malzeme akışından hemen sonra yeniden işlenmiş kararsız volkanik malzemede yuvalarını kazdıklarını hayal edebiliriz. Bu açıklamalar elbette salt tahminler olarak kalıyor çünkü fosiller bilim insanları tarafından değil çiftçiler tarafından kazılmıştı, bu nedenle bu alanda ilgili bazı detaylar çalışılmadı,” dedi.

Araştırmacılar ölümden hemen sonra tortunun üzerlerini kaplaması mümkün olsa da yine de yer kazan dinozorun gerçeğe yakın duruşunu araştırmalarına, “hayvanların hala hayattayken hızla gömüldüğünü gösteriyor,” şeklinde yazdı.

C. liaoningensis fosilleri, yaşamları hakkında başka ipuçları da ortaya koymaktadır. Örneğin, Lujiatun Yatakları’nda ölümsüzleştirilen başka bir kuyruğu boynunun altında kıvrılmış bir kuş benzeri troodontid bir dinozor olan Mei Long’un aksine C. liaoningensis kuyruğu uzanmış olarak uyuyordu. Araştırmacılar, “ebedi uyuyanın” sınırlı esnekliğe sahip “oldukça sert” bir kuyruğa sahip olmasından kaynaklandığını da belirttiler. “Kuyruğunu Mei benzeri bir tarzda boynunun altına kıvırmak muhtemelen Changmiania için kuyruğunun sert olmasından dolayı imkansızdı.”

Fosilleşmiş başka bir ipucu ise C. liaoningensis bireylerinden birinin mide bölgesinin yakınında bulunan bir düzine küçük çakıl taşı kümesini içeriyor. Araştırmacılar, bu çakıl taşlarının, sindirim sırasında yiyecekleri öğütmeye yardımcı olmak için bazı hayvanların kasıtlı olarak yuttuğu mide taşı veya kayalar olabileceğini söyledi.

Live Science. 14 Ekim 2020.

Makale: Yang, Y., Wu, W., Dieudonné, P. E., & Godefroit, P. (2020). A new basal ornithopod dinosaur from the Lower Cretaceous of China. PeerJ, 8, e9832.