İnfografik Anlatımla Türk Mitolojisi

Evrenin yaradılışı, Türk mitolojisinde geniş bir yer tutar. Bu sebeple Türk kitabeleri, Türk mitolojisindeki kozmogoni anlayışına dair önemli bilgiler içerir.

Genel olarak araştırmacılar, Türklerin yaşadığı anayurdun Orta Asya olduğu belirtir. Orta Asya çok geniş bir coğrafya olmakla birlikte Türklerin bu coğrafyada tam olarak nerede bulunduğu tartışmaya açık bir konu. Nedeni ise Türklerin ilk çağlardan itibaren bu geniş coğrafyaya dağınık bir şekilde yayılmış olmaları. Bu bağlamda Türk mitlerinin ve mitolojisinin kökenleri Orta Asya’da yer alır.  Öyle ki, Türk mitolojisinin geçmişi de buradaki İslamiyet öncesi ilk Türk toplumlarına dayanır.

Konuyla ilgili çalışmaların azlığı ve mitlerin kökenlerine ait çok az bağlamsal bilgimiz olduğundan, Türk mitolojisi konusunu ele almanın bazı güçlükleri bulunuyor. Fakat bu konunun daha fazla bilinir olmasının ve araştırılmasının kültürel bağlamdaki değeri çok önemli.

(İnfografik Anlatımla Antik ve Modern Mitolojide Psikopomposlar)

Eski Türk, Çin ve diğer önemli yazıtların çevrilmesiyle elde edilen bilgiler ışığında ortaya birçok tanrısal figür, ruh, iye ve benzeri kutsal varlık çıkmtı. Bunlardan yola çıkarak, Eski Türk inanç sistemi içerisinde ‘Gök Tanrı’ dışında birçok farklı tanrı, tanrıça ve benzeri kutsal varlıklar bulunduğu anlaşıldı. Bunların kültürel izlerini ise günümüzde hala görmekteyiz.

Örneğin Türk mitolojisinde bulunan ‘iye’, hemen hemen her nesnenin içinde var olan gizli ruhlardı (dağ iyesi, su iyesi, vb.). İye kelime anlamı olarak ‘sahip’ anlamına geliyor. Bugün bile baktığımızda, günümüz Türkiye Türkleri arasında olağanüstü varlıkların olduğuna inanılan yerlere ‘sahipli’ deniyor. Buna benzer birçok farklı örnek de mevcut.

Bu infografik çalışmasında, Türk mitolojisinde en genel kabul gören motifleri, yine en genel kabul görmüş özellikleriyle sizler için bir araya getirdik. Hazırladığımız infografikte adı geçen tanrı ve tanrıçaların birçok farklı isimleri ve sıfatlarının da bulunduğu unutulmamalı.

• Kül Tigin Yazıtının doğu cephesi

“üze kök tengri asra yagız yer kılındukda ekin ara kişi oglı kılınmış”

“Üstte mavi gök, altta yağız yer kılındıkta, ikisi arasında insanoğlu kılınmış”