En Eski Yumurtalar Dinozor Evrimini Gösteriyor

Dünyanın bilinen en eski dinozor yumurtalarının incelenmesi, dinozorlarda üremenin evrimi hakkında yeni bilgiler sunuyor.

Toronto Mississauga Üniversitesi Biyoloji Bölümü’nden Robert Reisz’in önderlik ettiği uluslararası bir araştırma ekibi, Arjantin, Çin ve Güney Afrika’da çeşitli alanlarda keşfedilen yumurta ve yumurta kabukları üzerinde detaylı incelemeler gerçekleştirdi.

195 milyon yaşında olan bu yumurtalar, fosil kayıtlarındaki bilinen ne eski yumurtalar ve hepsi bir grup Sauropod tarafından bırakılmış. Uzunlukları dört ila sekiz metre arasında değişen otçullar olan Sauropodlar dönemlerinin en yaygın dinozorlarıydı.

(Büyük Dinozorlar Yumurtaları Kırmadan Nasıl Oturuyordu?)

Sürüngen ve memeli öncüllerin fosil kayıtlarda, 316 milyon yıl öncesinden başlayarak iskelet olarak görülmesi, ancak 120 milyon yıl sonrasında yumurta ve yumurta kabuklarına dair hiçbir şey bilmiyor oluşumuz Reisz ve ekibinin kafasını karıştırıyordu. Yumurtaların daha evvel değil tam bu noktada ortaya çıkmış olması büyük bir gizem.

Gent Üniversitesi’nden araştırmacı ve araştırma başyazarı Koen Stein’e göre, yumurtalar dinozorda üremenin evriminde önemli bir adımı temsil ediyor. Küre biçimli ve yaklaşık bir kaz yumurtası büyüklüğünde olan bu dinozor yumurtası kabukları kâğıt kadar, hatta günümüz kuşlarının benzer boyutlu yumurtalarından bile daha ince ve kırılgan.

Gent, bulunan yumurtalar hakkında “Bu erken yumurtaların sert kabukları olduğunu biliyoruz çünkü fosilleşme sırasında çatlamış ve kırılmışlardı, ancak görüyoruz ki kabuk parçaları özgün kıvrımlarını sürdürebilmiş.” diyor.

(Dev Yumurtanın İçinde ‘Bebek Ejderha’ Dinozoru Bulundu)

Edin Prondvai ve Jean-Marc Baele de dâhil olmak üzere ekip üyeleri, bu erken yumurtaların neden sert kabuklar geliştirmiş olabileceği hakkında ipuçları elde etmek için kabuk zarını, kalınlığını ve mineral içeriğini analiz etti. Analiz sonuçları sert kabuklu yumurtaların dinozor evriminin erken dönemlerinde geliştiğini, kabuğun kalınlaşmasının birkaç farklı grupta bağımsız olarak gerçekleştiğini, ancak birkaç milyon yıl sonra diğer sürüngenlerin de sert kabuklu yumurtalar geliştirdiğini gösterdi.

Sert ve nihayetinde daha kalın kabukların cenin haldeki dinozor ve diğer sürüngenleri yırtıcılardan koruyacak bir kalkana dönüşmüş olması ihtimaller arasında. Reisz durumu “Sert kabuklar, embriyoları gömülmüş yumurta yuvalarına dalıp onları yok edecek omurgasızlardan koruyacaktı” diyerek açıklıyor.

Araştırmanın gelecekteki incelemeler için ilginç sorular doğurduğunu belirten Reisz, dinozorların ve onların nesillerinden gelen uçan canlıların neden hiçbir zaman viviparite (yumurtlamaktan ziyade annenin vücudu içinde gelişmiş yavrular doğurma) geliştiremediğini, antik su sürüngenleri de dâhil dinozor olmayan sürüngen ve memeliler bu daha gelişmiş üreme stratejisini geliştirmede başarılı olmuşken neden bu canlıların yumurtlamaya devam ettiğini anlamak istediklerini söylüyor.

Phys. 14 Mart 2019.

Makale: Koen Stein et al. 2019. Structure and evolutionary implications of the earliest (Sinemurian, Early Jurassic) dinosaur eggs and eggshells. Scientific Reports.