Guatemala’da Maya Ritüellerinde Kullanılan Yeşim Taşları Keşfedildi

Guatemala’da MÖ 1000 ila 450 yılları arasına tarihlenen yeşim taşlarından ve serpantinlerden yapılmış Mayalara ait cilalı yeşil taşlar keşfedildi. Celt adı verilen uzun yeşil taşların, halka açık törenlerde kullanıldığı düşünülüyor.

Guatemala’nın Seibal şehrinde keşfedilen yeşil taşlar. Maya uygarlığının ilk evrelerine ait bu taşlar, seçkin bir sınıf kurmak için halka açık törenlerde kullanılıyordu. F: Takeshi Inomata / Antiquity

Maya uygarlığının erken dönemleri görece çok az biliniyor. Bu döneme tarihlenen birçok arkeolojik kalıntı, daha sonraki dönemlerde yaşamış Mayalar ya da modern yapılar tarafından toprak altında bırakıldı. Guatemala’daki Seibal ise, Maya medeniyetinin erken dönemlerine ışık tutabilen ender yerleşimlerden biri.

Burada toplamda toprağa açılmış 18 adet artı şeklinde çukur ve 72 adet cilalı yeşil taş keşfedildi. Celt adı verilen bu taşlar, Mayaların erken dönemine tarihlenen en yüksek sayıdaki celt buluntusu olarak kayıtlara geçti.

Yeşil taşların yerleşimin merkezi meydanında gömüldüğü bir çukur. F: Takeshi Inomata / Antiquity

Keşfi yapan Japonya’daki Ibaraki Üniversitesi’nden Kazuo Aoyama, “Kolomb öncesi Mezo Amerikalılar tarafından oldukça değer verilen ürünler arasında sert yeşil taştan oyulmuş nesneler vardı. Seibal’ın cilalı yeşil taşlar, yeşim taşı, metagabro, serpantin ve diğer metamorfik yeşil taşlardan imal edilmiş.”

Taşların renklerinin, yeşilin dünyanın merkezi ile ilgisi olduğu gibi, erken Mayalar için ruhani önemi olduğu düşünülüyor.

Bu taşlar, yerleşimin meydanındaki plazalarda gömülmüştü. Büyük törensel yapıların yakınlarına gömülüyordu ve kültürlerinde ritüel veya törensel rol oynadıklarına işaret ediyordu.

Yeşil taşlar, aşınmaya uğramadı ve kişisel süslemeler olarak kullanılmadı. F: Takeshi Inomata / Antiquity

Bu taşların yüzeylerine yapılan ince ölçekli analizler, kumaşlar tarafından sistematik olarak aşınmadıklarını ve bir süs olarak takılmadığını gösteriyor. Bunun yerine, törenlerde klasik öncesi Maya toplumunun elitlerini saptamak için kullanıldığı düşünülüyor.

Aoyama, “Bu taşların birçoğu, ritüel amaçlarla özel olarak üretilmiş. Fakat birkaç tanesi odun oymak için kullanılmış.” diyor.

Taşların çoğunluğu, seremonik rolüne işaret edercesine halka açık plazaya gömülmüştü. Toplumun yeni kurulan seçkin sınıfı arasında ve siyasi görüşmelerin entegrasyonunda rol oynadıkları düşünülüyor.

Kazı sırasında bulunan yeşil taşlar (solda) ve aslında nasıl yerleştirilmiş olabileceklerini gösteren düzenleme (sağda). F: Takeshi Inomata / Antiquity

“Ortaya çıkan seçkinler, muhtemelen bu ritüellerde birincil bir rol oynamış ve sonradan toplanan halka açık olaylar için bir şablon oluşturmuştu.”

Celt’lerin birçoğu, pusula noktaları ile hizalı gömülmüştü. Bu, daha sonraki mezarlarda daha da belirgindi ve Mayalar arasında Güneş’in hareketinin öneminin arttığını gösteriyor.

Aoyama, “Seibal’de ortaya çıkan seçkinler muhtemelen Orta klasik öncesi dönem boyunca kardinal yönelimler ve Maya kozmosuyla ilişkili kavramlarla aktif bir şekilde etkileşim içindeydiler. Materyal formda ve halka açık törenlerde gösterilen ideoloji, Maya hükümdarlığının gelişmesinde önemli bir rol oynamıştır.”

IB Times. 30 Mayıs 2017.