Şempanzeler Ölülerinin Dişlerini Temizlerken Görüntülendi

Şempanzeler ilk defa ölmüş bir grup üyesini alet kullanarak temizlerken görüntülendi. Bu davranış insanın ölü gömme uygulamalarının evrimsel kökenine ışık tutabilir.

Dişi şempanze (sağda), ölen bir grup üyesinin dişlerini temizlemek için sivri bir çimen kullanıyor. F: Edwin J. C. van Leeuwen, Katherine A. Cronin & Daniel B. M. Haun

Zambiya’daki Chimfunshi Yaban Hayatı Barınağı’nda Noel adında dişi bir şempanze, Thomas adındaki daha önceden evlatlık olarak kabul ettiği genç bir erkek şempanzenin ölü bedeni başında oturdu. Daha sonra sağlam bir çimen kökü seçerek, dişlerindeki kalıntıları temizlemeye başladı. Dişi şempanze, diğer grup üyeleri gittikten sonra bile bu işlemi yapmaya devam etti.

Bu davranışları gözlemleyen St Andrews Üniversitesi’nden bir grup bilim insanı, bunun, şempanzelerin oluşturduğu uzun süredir devam eden sosyal bağların, bağlanılan birey öldükten sonra bile davranışlarını etkilemeye devam edebileceği anlamına gelebileceğini düşünüyor.

Araştırmanın baş yazarı Edwin van Leeuwen, “Bu rapor oldukça önemli, çünkü bir kez daha sadece insan türünün merhamet duygusuna sahip olmadığını gösteriyor.” diyor.

Şempanzeler, kendi türlerinin ölen üyelerine cansız birer obje gibi davranmak yerine, tıpkı insanlar gibi duyarlı davranıyorlar. Özellikle de ölen birey ile yakın bağları varsa, bu duyarlılık daha da artıyor.

Araştırmaya dahil olmayan Klaus Zuberbuehler, “Bu kesinlikle ilginç ve kayda değer bir gözlem, ölen grup üyelerinin huzurunda alışılmadık davranışlar sergileyen bir başka şempanze vakası. Uganda’daki Budongo ormanında yaşayan vaşi şempanzeler grubumuzda, öldürülen yetişkin bir dişiyi uzun süre tımar ettiklerine dair bazı davranışlar gördük.”

Bu davranış aynı zamanda şempanzelerin ölüm ve ölümlülük konularında meraklı olduğunu gösteriyor olabilir. Araştırma ekibi, şempanzelerde gözlemledikleri bu davranışın, insanlardaki ölü gömme ritüellerinin nasıl başladığına dair fikir verebileceğini belirtiyor.

Bununla birlikte, Zuberbuehler, zihinsel süreçler veya bu tür gözlemlerden farkındalık hakkında anlamlı herhangi bir sonuç çıkarmanın imkânsız olduğuna dikkat çekiyor. “Belki de bu tür toplumsal davranışlar, insana benzeyen bir yasın tezahürüdür, belki de şempanzeler, bir grup üyesinin birdenbire tamamen hareketsiz hale gelmesine tepki veriyordur.”

Cenevre Üniversitesi’nden Thibaud Gruber da bu davranışın, şempanzelerin ölüm anlayışı olarak yorumlanması konusunda temkinli davranıyor.

“Şempanzelerin ölümü anlayıp anlamadıklarını bilemeyiz. Diğer bir deyişle, bu davranışın bir ceset temizleme davranışı mı yoksa sosyal bir temizleme mi olduğu net değil. Fakat kesinlikle kendi türlerinden birinin ölüsüyle karşılaştıklarında gösterdikleri sıradışı bir davranış olarak tanımlanabilir.”

Zambiya’daki Şempanzeler Neden Olmaksızın Kulaklarına Çimen Sokmaya Başladı

Şempanzeler Eski Diktatörlerini Öldürdü ve Yedi

Afrika’da Ağaçları Taşlayan Şempanzeler Gizemli Bir Tavır Sergiliyor

New Scientist. 16 Mart 2017.

Makale: Edwin J. C. van Leeuwen, Katherine A. Cronin & Daniel B. M. Haun. (2017) Tool use for corpse cleaning in chimpanzees. Scientific Reports 7, Article number: 44091