Kömürleşmiş Üzüm Çekirdekleri Sayesinde Bizans Şarabı Tekrar Yapılabilir

Bizans Dönemi’ne tarihlenen bulunan ilk üzüm çekirdekleri, Necef Şarabı’nın yapımında kullanılmış. Necef Şarabı tüm Bizans İmparatorluğu’nun en iyi ve en ünlü şaraplarından biriydi. 1.500 yıldan daha eski olan kömürleşmiş üzüm çekirdekleri İsrail-Necef’teki Haluz kazısında bulundu.

Kazı başkanı Profesör Guy Bar-Oz, “Necef’te şu anda üretilen şaraplar hep Avrupa çeşitleri. Gerçek Necef Şarabı ise kaybolmuş durumda. Bizim bundan sonraki işimiz antik şarabı yeniden yaratmaya çalışmak olacak. Belki şarabın tadını ve neden bu kadar iyi bir şarap olduğunu anlayabiliriz” dedi.

Necef Şarabı, ya da diğer adıyla Gazze Şarabı, ismini imparatorluğun her yanına bu şarabın gönderildiği limandan alıyor. Yüksek kaliteli ve çok pahalı olan şarap, Bizans Dönemi’ne ait tarihi kaynaklardan biliniyor. Necef’te başka bölgelerde yapılan önceki kazılarda asmaların yetiştirildiği teraslar, şarabın üretildiği şaraphaneler, ve şarabın içlerinde saklandığı ve ihraç edildiği testiler ortaya çıkarılmıştı. Fakat üzümlerin kendisine dair bir kanıt hiç bulunmamıştı. Haluz Milli Parkı’nda, Necef’te Bizans’ın yükseliş ve düşüşünün nedenlerini araştırmak için yapılan Haluz kazısında üzüm çekirdekleri de bulundu.

Necef’teki başka yerlerde olduğu gibi, zamanında Necef’teki en önemli Bizans şehri olan Haluz’da da taş binalar, geçen yüzyıllar boyunca taş hırsızlığına kurban gitmiş durumda. Kazılarda sıklıkla yaşandığı gibi, üzüm çekirdekleri de bir çöp çukurunda bulundu. Profesör Bar-Oz, şehrin çöp çukurlarının neredeyse tamamen korunmuş olduğunu ve bunların antik şehrin sınırlarını işaretlediğini söyledi.

Bu çöp çukurları o kadar bariz ki Google Earth gibi uydu görüntülerinde bile görülebiliyor. Çöp çukurunda bulunan seramikler ve sikkeler çöplerin çoğunlukla MS 6. ve 7. yüzyıllarda biriktiğini gösteriyor. Bu dönemde şehir ekonomik başarısının zirvesindeydi. 7. yüzyılın ortasında Haluz’un bilinmeyen nedenlerden dolayı çöküşünden sonra hem şehir hem de çöp çukurları terk edilmişti.

Antik çöp çukurlarında araştırmacılar yüksek oranda saklama, pişirme, servis etme amaçlı kullanılan seramik parçaları buldu. Antik Necef Şarabı’nı saklamak için kullanılan testiler de bunların arasındaydı. Çöplerde ayrıca, Bizans şehri sakinlerinin zenginliğini gösteren büyük miktarda biyolojik kalıntı buldu: bunların arasında hayvan kemikleri, Kızıldeniz balıklarının kemikleri ve Akdeniz’den ithal edilen deniz kabukluları var.

En önemli buluntu ise yüzlerce kömürleşmiş üzüm çekirdeği oldu. Arkeologlar, antik Necef Şarabı’nın nasıl yapıldığıyla ilgili direk bilgiler verecek olan Necef üzümü çekirdeklerine ilk defa rastlandığını söylüyor. Arkeologlar şimdi, biyologlarla el ele vererek üzümlerin DNA dizilimini çıkarabilmeyi ve bu yolla kökenini bulabilmeyi umuyor.

Arkeologlar, Necef’te şu anda yetiştirilen Avrupa kökenli asmaların çok bol su istediğini belirtiyor. “Günümüzde teknoloji sayesinde bu çok zor değil, fakat 1,500 yıl önce bunu sağlamak imkansız gibi görünüyor. Necef’e uygun yerel üzüm çeşitleri yetiştirildiğini düşünmek daha ilginç. Belki de Necef Şarabı uluslararası ününü, asmaların Necef’teki kuru koşullarda yetiştirilme şekline borçluydu.”

Bu keşif hem yerel şarap üreticileri hem de arkeologlar için heyecan verici oldu. Şimdi herkes Necef Şarabı’nın sırrını ortaya çıkarıp, Bizans İmparatorluğu topraklarında neden bu kadar ünlü olduğunu anlamak istiyor.

Bizans şehri Haluz, ya da Yuncanca adıyla Elusa, Nebatiler tarafından kurulmuş, ama Bizans Dönemi’nde 4. ve 7. yüzyıllar arasında doruk noktasına ulaşmıştı. Şehir daha sonra Necef’teki en büyük ve en önemli Bizans şehri olmuştu.

antiquities.org.il